Jedyną relacją, której doświadczamy w życiu najdłużej, jest ta wewnętrzna — to nasza relacja ze sobą. Przekłada się ona na to, jak funkcjonujemy w kontaktach z innymi, jak doświadczamy życiowych trudności oraz w jaki sposób angażujemy się w to, co dla nas ważne. Warto więc co jakiś czas przyjrzeć się jej i sprawdzić, na ile sami sobie podcinamy skrzydła, a na ile pomagamy sobie je rozwinąć, by wzrastać i żyć w zgodzie ze swoimi wartościami. Obecny czas to być może dobry moment na zrobienie takiego przeglądu, a także — o ile to potrzebne — wprowadzenie kilku zabiegów pielęgnacyjnych.

Pandemia zalała niepewnością znaną nam i w miarę oswojoną rzeczywistość. Jest to uczucie, które bywa trudne, gdy towarzyszy oczekiwaniu na decyzję w sprawie pracy, a co dopiero gdy rozlewa się na niemal każdy aspekt codziennego funkcjonowania.

Nowy kontekst doświadczania siebie

Chociaż nieprzewidywalność jest stałym elementem ludzkiej egzystencji, to dzięki rutynie zapewniamy sobie iluzoryczne poczucie kontroli nad tym, co przecież w znacznej mierze od nas nie zależy. I tak pandemia sprawiła, że niepewność rozgościła się w naszych życiach na dłużej, zagrażając tym samym naszemu poczuciu bezpieczeństwa i sprawczości. A z punktu widzenia naszej psychiki jest to już sprawa bardzo alarmująca.

Wtedy właśnie, podczas pierwszego lockdownu, pojawiły się one, całe na biało, a właściwie to na zakwasie lub na drożdżach — bochenki chleba. Zdjęcia ich pięknie popękanych skórek zalały media społecznościowe i prywatne konwersacje na komunikatorach. Tak właśnie w czasach niepewności budowaliśmy sobie nasze poczucie sprawczości i wpływu — ucząc się nowych umiejętności, robiąc przemeblowania, idąc do lasu lub po prostu starając się zachować choć odrobinę dotychczasowej rutyny w postaci porannej kawy. 

Nie każdy miał możliwości i chęci rozwijania nowych (bądź starych) pasji w okresie izolacji. Dla niektórych był to czas wyjątkowego chaosu, w którym z braku sił i czasu trudno było pomyśleć o sobie.

Jak blisko siebie jesteś?

Okres izolacji i obostrzeń mógł zarówno sprzyjać lepszemu samopoznaniu, uważności na swoje emocje i potrzeby, jak i oddaleniu się od siebie, byciu w odcięciu. Teraz — w końcówce lata, które na chwile pozwoliło nam wrócić do względnej normalności — być może warto się zatrzymać i sprawdzić, co tam słychać u nas, w środku, jak się mamy sami ze sobą.

Jeżeli chcesz przyjrzeć się swojej wewnętrznej relacji, to zapraszam Cię do krótkiego ćwiczenia. Wymaga ono skupienia, więc jeżeli nie masz teraz odpowiednich warunków, wróć do niego później. A jeżeli możesz, przygotuj coś do pisania, weź kilka oddechów i zaczynamy:

• Na skali od 1 do 10 — gdzie 10 oznacza „jestem swoim najlepszym ziomeczkiem”, a 1 to „uciekam przed sobą gdzie pieprz rośnie” — zaznacz, gdzie teraz jesteś.

Jeżeli wybrany punkt na skali jest dla Ciebie wystarczający, zastanów się przez chwilę, co takiego robisz dla siebie albo mówisz do siebie, co sprawia, że jesteś właśnie w tym miejscu na skali? Co będzie pomocne, aby utrzymać taką relację ze sobą, jaką masz teraz?

Jeśli punkt, w którym jesteś na skali, nie jest dla Ciebie wystarczający, zastanów się, gdzie na tej skali chcesz być? Jaki jest najmniejszy krok, który możesz zrobić i który pozwoliłby Ci przesunąć się na skali chociaż odrobinę w kierunku tego miejsca, gdzie chcesz być? Może to będzie jakiś gest, a może jakieś słowa, które możesz sobie powiedzieć?

A teraz przypuśćmy, że jesteś o jedno oczko bliżej tego wystarczającego miejsca na skali. Po czym zauważysz różnice? Co będziesz robić lub mówić względem siebie inaczej? Daj sobie chwilę na zastanowienie i sprawdź, czy coś z tego, co przyjdzie Ci na myśl, zechcesz wypróbować w najbliższym czasie.

Z każdym dniem trochę bliżej siebie

Proces budowania i pielęgnowania relacji ze sobą jest bardzo indywidualny. Odpowiedzi na powyższe pytania mogą dać Ci pewien obraz tego, jak ta relacja wygląda teraz. Jeżeli podejmiesz decyzję, by ją rozwijać i pogłębiać, pomocne mogą być również pewne uniwersalne wskazówki pielęgnacyjne, które znajdziesz poniżej.

1. Jeden mały krok

Każdego dnia możesz zrobić jeden mały krok, by być bliżej siebie. Może będzie to mały gest życzliwości dla siebie, np. podziękujesz sobie nawet za coś drobnego albo nie będziesz sobie wyrzucać, że czegoś nie zrobiłeś_aś. Sprawdź, co może być Twoim małym krokiem ku wystarczająco bliskiej relacji ze sobą.

2. Rozpoznaj swoje emocje i potrzeby

Jednym z ważnych elementów wspierających relację ze sobą jest dostrzeganie, nazywanie i przeżywanie swoich emocji. Niektóre z nich są niekiedy niewygodne, potrafią też przestraszyć — zwłaszcza jeżeli do tej pory nie pozwalaliśmy sobie na ich doświadczanie. Pamiętaj jednak, że wszystkie emocje są ważne. Pomagają nam zorientować się w danej sytuacji i podjąć decyzje zgodne z naszymi wartościami, zapewniają kontakt z naszymi potrzebami.

Możesz przykładowo zacząć od tego, aby sprawdzić, za czym tęsknisz — uczucie tęsknoty często jest bezpośrednim drogowskazem potrzeb, które domagają się zaspokojenia. Albo przypomnij sobie, kiedy ostatnio czułeś_aś radość? Jak odczuwasz radość w swoim ciele? Jak można po tobie poznać, że właśnie doświadczasz tego uczucia? Co robisz, kiedy intensywnie odczuwasz tę emocję? 

W taki sam sposób możesz przeanalizować złość, smutek, czy wstyd. Taka uważność skierowana na emocje i to, jak przejawiają się one w ciele, pomaga w ich regulacji oraz odczytywaniu informacji, jakie ze sobą niosą.

3. Traktuj siebie z życzliwością i troską

Zauważaj swój dialog wewnętrzny i sprawdzaj, czy chcesz go słuchać. Czy ten dialog to samobiczowanie, umniejszanie swoich potrzeb i osiągnięć, wzgardzenie sobą w obliczu porażki? A może znajdujesz w nim słowa otuchy wzbogacone o realistyczne i uczciwe patrzenie na swoje możliwości i ograniczenia? Troska o siebie to również akceptowanie tego, że czasem jesteśmy najlepszą wersją siebie, a czasem najgorszą — ale cały czas jesteśmy sobą. 

Zastanów się, jak by to było, gdybyś podchodził_a do siebie jak do serdecznego przyjaciela?

4. Inwentarz wewnętrznych zasobów

Bycie bliżej siebie to również świadomość swoich wewnętrznych zasobów, które wspierają nas w przejściu przez kryzysowe sytuacje. W perspektywie przed nami prawdopodobnie jesienne obostrzenia związane z kolejną falą epidemii, możliwy lockdown, zdalna praca i nauczanie. Z tą różnicą, że tym razem mamy szansę wejść w ten stan z innym wewnętrznym wyposażeniem. Warto uświadomić sobie z jakim.

To ten moment, kiedy znowu może się przydać coś do pisania — poniżej czekają na Ciebie pytania, które pozwolą z pandemicznego trudu, łez i frustracji wyciągnąć odrobinę nadziei na przyszłość.

• Pomyśl przez chwilę o trudnej sytuacji, której doświadczyłeś_aś w związku z pandemią.
• Co choć trochę Ci wtedy pomagało?
• Co dodawało Ci siły?
• Jakie Twoje cechy i umiejętności były pomocne, aby przejść przez ten trudny czas?
• Kto był dla Ciebie wsparciem?
• Czego nowego dowiedziałeś_aś się o sobie?
• O czym ważnym z tego okresu chcesz pamiętać?

Jak widzisz, na budowanie i pielęgnowanie dobrej relacji ze sobą i bycie bliżej siebie nie ma prostego przepisu — to nie bułka z masłem. To proces, który wymaga zaangażowania i pozostawania w stałym kontakcie ze sobą, bo tylko dzięki temu relacja ta może dojrzewać. To, w jaki sposób i na ile się w niego zaangażujesz, pozostaje wyłącznie Twoim wyborem.

 

Bibliografia (i zarazem literatura polecana do pielęgnowania dobrej relacji ze sobą):

1. Jucewicz, A. (2019). Czując: rozmowy o emocjach. Warszawa: Agora.
2. Jucewicz, A., Kwaśniewski, T. (2020). Niepewność: rozmowy o strachu i nadziei. Warszawa: Agora.
3. Schiraldi, G.,R. (2021) Jesteś kimś więcej niż myślisz. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
4. Gilbert. P., Choden (2018). Uważne współczucie. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
5. Neff, K. (2018). Jak być dobrym dla siebie. Białystok: Studio Astropsychologii.
6. Dolan, Y. (2019). Jeden mały krok do szczęśliwego życia. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca