Zmęczenie psychiczne to trudny stan psychiczny, który doskwiera równie mocno, jak zmęczenie fizyczne. Brak energii i chęci do życia, pracy czy wykonywania obowiązków mocno obciąża psychikę człowieka. Objawy przemęczenia i stresu nie zawsze są jednoznaczne i wiele osób sądzi, że przyczyną ich problemu jest słaba psychika. Tymczasem wyczerpanie psychiczne może dotknąć każdego i ważne jest to, by wcześnie wykryć objawy blokady psychicznej. Jak poczuć się lepiej psychicznie i jak zapobiegać przemęczeniu?

Czym jest zmęczenie psychiczne?

Przemęczenie psychiczne jest stanem odczuwalnym przez ludzi w wieloraki sposób. Dla jednych może to być zmęczenie życiem i przytłaczający nadmiar obowiązków, a dla innych zmęczenie psychiczne pracą, utrata energii i ochoty do pracy czy brak satysfakcji z wykonywania własnego hobby. Krótkie okresy przytłoczenia i brak motywacji są oczywiście naturalne, ale problem pojawia się wtedy, gdy oznaki przemęczenia utrzymują się długo. Zły stan psychiczny generuje często dolegliwości somatyczne, a zmęczenie psychiczne i fizyczne często idą ze sobą w parze. Szybki tryb życia i codzienne męczące obowiązki w dłuższej perspektywie mogą wywołać problemy ze snem, koncentracją, pamięcią czy motywacją.

Nie każdy wie, jak sobie radzić ze zmęczeniem psychicznym. Jeśli chodzi o wyczerpanie psychiczne, objawy nie są tak oczywiste jak w przypadku przemęczenia fizycznego. Przeciążony mózg nie boli i nie ma zakwasów, a wiele stanów emocjonalnych próbujemy wyjaśniać cechami indywidualnymi, np. niedoskonałym charakterem lub trudną osobowością. W głowie pojawiają się więc myśli, takie jak:

• źle się czuję psychicznie,
• nie mam siły na nic,
• nie radzę sobie psychicznie,
• nie mam na nic ochoty,
• czemu jestem taka nerwowa.

Ten wewnętrzny niepokój negatywnie wpływa na organizm, a zniszczona psychika nie pozwala zrozumieć, że za kiepskim stanem psychicznym stoi przemęczenie. Czasem nakładają się na to również niedobory witamin i minerałów, dlatego w zachowaniu dobrostanu niezwykle istotne jest regularne odżywianie oraz zdrowa dieta.

Wyczerpanie psychiczne – przyczyny

Wykończenie psychiczne i brak siły do życia to złożony problem, którego nie można uprościć do nadmiaru obowiązków. Trudności mogą sprawiać także czynniki pozornie błahe, jak przygotowanie posiłków czy załatwienie prostej sprawy w urzędzie. Czasem blokada psychiczna bywa irracjonalna, ale powoduje nadmierny wysiłek intelektualny, który drenuje zdolności poznawcze. Problemy z koncentracją na zadaniach mogą być też objawem zaburzeń, m.in. ADHD czy depresji. Jakie są najpowszechniejsze przyczyny przemęczenia psychicznego?

Przewlekły stres

Choć stres jest wszechobecny w codziennym życiu, może przyjąć formę dystresu, czyli napięcia nerwowego powodującego cierpienie. Długotrwały chroniczny stres ma poważne konsekwencje i to na wielu płaszczyznach. Negatywnie wpływa na psychikę, fizjologię a także relacje społeczne.

Przebodźcowanie

W dobie szybkich i emocjonujących informacji o przebodźcowanie nie trudno. Przytłaczające bodźce szczególnie mocno dotykają nas w Internecie, ale nie tylko. Przeciążenie psychofizyczne odczuwalne jest także offline, zwłaszcza w dużych miastach. Hałas, niewłaściwe oświetlenie, ruch uliczny lub natłok ludzi mogą doprowadzić do nieprzyjemnego stanu psychicznego.

Przygnębiająca rutyna

Ciągłe powtarzanie tych samych czynności może wprowadzić w zły stan psychiczny. Objawy przygnębiającej rutyny to m.in. brak motywacji, zły nastrój, drażliwość czy senność. Monotonia dnia z jednej strony pozwala na zmniejszenie zbyt intensywnych bodźców i wypracowanie porządku wykonywania czynności, ale z drugiej – prowadzi do frustracji i wypalenia zawodowego. Jeśli uda Ci się to rozpoznać odpowiednio wcześnie, łatwiej temu zapobiec.

Nadmiar codziennych obowiązków

Natłok obowiązków siłą rzeczy musi powodować zmęczenie psychiczne. Objawy przemęczenia dotyczą wówczas zarówno zdrowia psychicznego, jak i fizycznego. Zazwyczaj cierpi na tym również jakość snu, bo wiele osób stara się odzyskać stracony czas nocą. Pracoholizm lub wyjątkowa motywacja do działania są jednak rozwiązaniem na krótką metę, bowiem wcześniej czy później następuje kumulacja wyczerpania. Konsekwencją jest chociażby osłabienie organizmu.

Niezdrowy perfekcjonizm

Skrupulatne wykonywanie obowiązków to pozytywna cecha, ale ma swoje granice. Niezdrowy perfekcjonizm utrudnia pracę i może sprawić, że rozpoczęcie lub zakończenie zadania stanie się ogromnym wysiłkiem. Jeśli w trakcie pracy odczuwasz ogromne napięcie i poświęcasz na nią zbyt dużo czasu, warto zastanowić się, czy nie stoi za tym perfekcjonizm.

Problemy w życiu prywatnym i zawodowym

Zmęczenie psychiczne najczęściej wywołane jest problemami w pracy lub życiu prywatnym. Niepewna sytuacja zawodowa, wiszące nad głową terminy czy konflikty ze współpracownikami powodują poważne przemęczenie organizmu. Objawy psychosomatyczne często są związane właśnie z pracą. Podobnie jest w przypadku problemów w życiu prywatnym. Zmęczenie psychiczne w związku czy niespełnianie się w roli rodzica stanowią poważny kłopot.

Zmęczenie psychiczne – objawy

Jak rozpoznać przemęczenie psychiczne u siebie lub innych? Stan wyczerpania psychiki objawia się na różne sposoby, ale można wyłonić kilka problemów, które powtarzają się u większości osób. To swego rodzaju sygnały, że nie warto dalej walczyć ze sobą i najwyższy czas na odpoczynek.

Problemy ze snem

Zmęczenie psychiczne może skutkować zarówno bezsennością i problemami z zasypianiem, jak i zbyt długim snem. W tym drugim przypadku przeciążona osoba może mieć problemy z wybudzaniem się rano i wykonywaniem codziennych obowiązków. Wprawia to w spiralę złego samopoczucia.

Brak motywacji

Trudno oczekiwać od siebie wykonywania każdego zadania z jednakowym entuzjazmem. Ciągły brak motywacji do obowiązków i zadań powinien jednak zapalić w głowie czerwoną lampkę. Zwłaszcza, jeśli tracisz zapał do rzeczy, które zazwyczaj sprawiają Ci radość.

Kłopoty z koncentracją

Osłabienie funkcji poznawczych to typowy objaw zmęczenia psychicznego. W pierwszej kolejności cierpi zazwyczaj zdolność do skupiania uwagi i koncentracji na wykonywaniu czynności. Przeszkadza to m.in. w nauce czy pracy, ale też prostych zadaniach, takich jak sprzątanie czy robienie zakupów.

Problemy z pamięcią

Konsekwencją zaburzeń zdolności kognitywnych jest też zaburzenie pamięci. Zmęczenie poznawcze utrudnia zapamiętywanie nowych informacji, a także wydobywanie już zapamiętanych rzeczy z pamięci. W życiu codziennym objawia się to trudnościami z nauką i ciągłym zapominaniem o obietnicach czy obowiązkach.

Trudności z kontrolowaniem emocji

Jeśli zdarza Ci się wybuchać płaczem lub gniewem, być może stoi za tym przemęczenie. Widoczne rozhamowanie emocjonalne to swego rodzaju wentyl bezpieczeństwa. Ciągła irytacja i nerwowość mogą wpłynąć na relację z bliskimi, dlatego warto wiedzieć, jak wyluzować się psychicznie.

Niemożność podjęcia decyzji

Przeciążenie psychiki sprawia, że nawet proste decyzje stają się ogromnym wyzwaniem. W takim stanie obciążająca może być nawet decyzja odnośnie posiłków czy zakupów, nie wspominając o poważnych wyborach życiowych. Rezultatem jest często przekładanie ważnych spraw na przyszłość.

Jak sobie radzić ze zmęczeniem psychicznym?

Trafna identyfikacja zmęczenia to tylko pierwszy krok. Najważniejsze to wiedzieć, jak poprawić samopoczucie psychiczne i poradzić sobie z wyczerpaniem. Pomocna jest psychoterapia, która pozwala dotrzeć do własnych emocji i myśli, a także przygotować plan naprawczy na przyszłość. Jak naprawić psychikę obciążoną natłokiem spraw?

Odpowiednia długość i jakość snu

Kluczem do dobrego samopoczucia jest właściwa higiena snu. Liczy się zarówno jego długość (ok. 8 godzin dziennie), jak i jakość. Tuż przed snem usuń z sypialni ekrany emitujące niebieskie światło oraz rozpraszające przedmioty (np. głośny zegarek). Dobrym pomysłem jest też wprowadzenie popołudniowych drzemek (ok. 20 min), które pozwolą się zregenerować w ciągu dnia.

Zdrowa dieta i aktywność fizyczna

Równie istotne jest zdrowe odżywianie. Dieta nie tylko dostarcza odpowiednich składników odżywczych, ale też wpływa na to, jak myślimy. Flora bakteryjna w naszych jelitach nie bez przyczyny nazywana jest drugim mózgiem i odpowiada m.in. za produkcję serotoniny. Nie można zapomnieć też o aktywności fizycznej, która stymuluje układ nerwowy i pozwala wyprodukować ogromną ilość endorfin. Polecana jest w szczególności aktywność na świeżym powietrzu – natura działa kojąco na umysł.

Terapia

Jeśli zmęczenie psychiczne przeszkadza Ci w życiu i obniża jego komfort, warto skonsultować się z psychoterapeutą. Psychoterapia lub nawet kilkukrotna konsultacja z psychologiem pomoże Ci odnaleźć równowagę życiową. Nie chodzi wszak o to, aby nie odczuwać emocji, a umieć je interpretować, modyfikować oraz tolerować. Jeśli odczuwasz duże zmęczenie psychiczne, pomocne mogą być również leki przepisywane przez psychiatrę. W przypadku zmęczenia psychicznego pracą lub wypalenia zawodowego warto czasem zdecydować się na L4.

Zrezygnowanie z części obowiązków lub oddelegowanie ich

Czy wszystkie rzeczy, które masz na głowie, są równie ważne? A może część z nich wykonujesz niemal automatycznie, bez zastanowienia? Sporządzenie listy priorytetów pozwoli Ci odkryć sprawy, które bez skrupułów wyrzucisz ze swojego życia lub oddelegujesz je komuś innemu. Poczucie sensu i umiejętność czerpania radości z niewielkich rzeczy to podwaliny dobrostanu.

Ciągły stres i pospieszny tryb życia to typowa przypadłość rozwiniętych państw. Zmęczenie psychiczne często jest bagatelizowane, a w niektórych kręgach nawet romantyzowane, jednak nie prowadzi do niczego dobrego. Długofalowe skutki przeciążania psychiki bywają bardzo poważne. Umiejętność samoregulacji obciążenia poznawczego i emocjonalnego jest niezwykle istotna, aby zachować zdrowie psychiczne.