Jeśli złamiemy rękę to szukamy pomocy u ortopedy, a jeśli dławi nas kaszel i czujemy się przeziębieni – ruszamy do internisty. Z kolei często nie wiemy, z kim moglibyśmy porozmawiać o problemach ze zdrowiem psychicznym. W internecie czeka na nas przecież niejeden psychoterapeuta, bądź psycholog, przygotowani do tego, aby udzielić właściwej pomocy osobie w kryzysie psychicznym. Kogo zatem wybrać?
Psycholog, a psychoterapeuta – gdzie szukać różnic?
Choć przedstawiciele obu zawodów specjalizują się w pomocy w zdrowiu psychicznym, to mają jednak różne kompetencje i zakres działania. Psycholog wesprze w kryzysie i udzieli doraźnej pomocy, z kolei psychoterapeuta pomoże lepiej zrozumieć siebie i przyczynić się do zidentyfikowania i zmiany mechanizmów negatywnie wpływających na nasze życie. Jakie są jeszcze różnice pomiędzy konsultacją psychologiczną u psychologa a psychoterapią prowadzoną przez psychoterapeutę?
Z niniejszego artykułu dowiesz się:
- jak wygląda ścieżka kształcenia psychologajakie są kompetencje psychologa?
- czym różni się konsultacja psychologiczna od psychoterapii?
- kim są psychoterapeuci i jak weryfikować ich kwalifikacje?
- kiedy lepiej sprawdzi się psycholog, a kiedy do psychoterapeuta?
Czym zajmuje się psycholog?
Psycholog to osoba, która posiada tytuł magistra psychologii. W Polsce można go uzyskać poprzez ukończenie 5-letnich studiów magisterskich, zarówno jednolitych, a od niedawna także w systemie 3+2 (czyli najpierw kończymy studia licencjackie, a następnie magisterskie). Niektóre uczelnie wyższe umożliwiają również absolwentom pozostałych kierunków zdobycie takiego tytułu podczas indywidualnego, opracowanego z uwzględnieniem różnic programowych, przyspieszonego trybu nauczania.
Uprawnienia absolwentki psychologii
Absolwentki oraz absolwenci psychologii mogą zajmować się m.in. psychoedukacją oraz udzielać pomocy psychologicznej w różnych placówkach pomocowych. Mają różne specjalizacje oraz zainteresowania zawodowe, które rozwijają na licznych kursach i szkoleniach w interesujących ich obszarach związanych ze zdrowiem psychicznym.
Aktualizacja i poszerzanie wiedzy to konieczność
Jedną z możliwych dróg rozwoju zawodowego psychologów jest ukończenie 4-letniej lub 5-letniej specjalizacji, jak np. psychologia kliniczna albo seksuologia kliniczna, w ramach której zobowiązani są do odbycia wielu staży na oddziałach szpitalnych czy w specjalistycznych poradniach. Szkolenia takie zakończone są egzaminem. Psycholog po odbyciu takiej specjalizacji ma za sobą kilkaset godzin doświadczenia praktycznego i jest przygotowany do diagnostyki i terapii zaburzeń psychicznych w obszarze swojej podspecjalizacji (np. neuropsychologia czy psychologia dzieci i młodzieży).
Ci, którzy nie decydują się na specjalizację, często kończą dodatkowe kursy i szkolenia, które pogłębiają ich wiedzę w danym temacie i nadają dodatkowe uprawnienia. I tym sposobem np. psycholog pracujący w Ośrodku Interwencji Kryzysowej specjalizuje się w kryzysach psychicznych i pracy z osobami doświadczającymi przemocy domowej, psycholog pracujący w poradni dziecięcej ma kompetencje do wspierania dzieci w ich trudnościach szkolnych czy społecznych, a psycholog pracujący w hospicjum wie, jak towarzyszyć umierającym pacjentom i ich rodzinom podczas ciężkiej choroby
Psycholog – diagnosta posiada uprawnienia do przeprowadzania testów psychologicznych i stawiania na ich podstawie diagnoz, a psycholog sądowy do opiniowania jako biegły w sprawach toczących się na sali sądowej.
Psycholog po szkoleniach z zakresu seksuologii wspiera w odkrywaniu seksualności czy rozwiązywaniu związanych z nią problemów. Warto wspomnieć też o specjalistach zajmujących się doradztwem zawodowym (znajdziemy ich np. w Urzędach Pracy) czy dbaniem o dobre praktyki w firmie, procesy rekrutacyjne, szkolenia i dobrostan zatrudnionych pracowników (takich psychologów znajdziemy z kolei często w działach HR).
Kiedy zgłosić się do psychologa?
Do psychologa zajmującego się poradnictwem i doradztwem psychologicznym możemy zgłosić się zawsze, gdy odczuwamy taką potrzebę. Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu, wcale nie musimy cierpieć na określone zaburzenie czy zmagać się z poważnymi problemami, aby zdecydować się na specjalistyczną konsultację. Co więcej, taką wizytę można potraktować profilaktycznie – dokładnie tak samo, jak traktujemy okresowe badania krwi czy kontrolną wizytę u dentysty.
W czym może pomóc konsultacja psychologiczna?
Psycholog pomoże nam w przejściu przez kryzysowy moment lub udzieli doraźnego, krótkoterminowego wsparcia w radzeniu sobie z problemami, które dotyczą codziennego funkcjonowania. Mogą to być problemy w pracy, stresujące zmiany życiowe czy pogorszenie nastroju. U niektórych psychologów posiadających odpowiednie uprawnienia zrobimy też testy i otrzymamy na ich podstawie opinię psychologiczną, która bywa nierzadko niezbędna do prowadzenia leczenia neurologicznego lub psychiatrycznego.
Psycholog, a psychoterapeuta – zasadnicza różnica
Psycholog, co ważne, nie posiada uprawnień do prowadzenia regularnej psychoterapii! Kierujemy się do wykwalifikowanego psychoterapeuty, w przypadku problemów o głębszym podłożu, mając poczucie, że wywodzą się z przeszłości, a nie są reakcją na aktualną sytuację, w jakiej się znaleźliśmy. Kiedy trudności ciągną się od długiego czasu, myśli czy zachowania powtarzają się, wracają i nie rozumiemy dlaczego, kiedy odczuwamy bóle, których podłoża nie można wyjaśnić w sposób medyczny, czy też podejrzewamy, że potrzebujemy wewnętrznych zmian, bo nie do końca potrafimy określić siebie – kim ja tak naprawdę jesteśmy.
Psycholog nie może również prowadzić leczenia farmakologicznego ani wypisywać recept – tym zajmuje się wyłącznie psychiatra.
Ważne!!!
Dwa zupełnie odmienne zawody
W Polsce wciąż mamy problem z odróżnieniem psychologa od psychoterapeuty. Nic w tym dziwnego, wszak osoby potrzebujące wsparcia skupione są bardziej na tym, aby znaleźć ulgę dla swojego cierpienia, niż weryfikować kompetencje specjalistów zdrowia psychicznego, do których się udają.
Jest to zrozumiałe i naturalne ale może doprowadzać do sytuacji, w której pacjent sam nie wie, w jakim procesie bierze udział i czy osoba, do której się zgłosił, posiada odpowiednie kwalifikacje. Już nie wspominając o tym, że w obliczu martwych zapisów w ustawie o zawodzie psychologa oraz braku regulacji co do tego, kto może nazywać się psychoterapeutą w tym kraju, może dochodzić do niebezpiecznych nadużyć.
Czym kompetencje psychoterapeuty różnią się od tych, które posiada psycholog?
Psychoterapeuta (oprócz udzielania wsparcia) ma profesjonalne, udokumentowane kwalifikacje do tego aby zająć się nawracającymi trudnościami, powtarzanymi schematami zachowania wraz z głęboką pracą z emocjami czy przekonaniami. Psychoterapeuta pomaga rozwiązywać trudności, których źródło tkwi w pacjencie i jego sposobie myślenia czy zachowania. Tylko psychoterapeuci mogą prowadzić psychoterapię! Jedyną drogą do uzyskania takich uprawnień jest ukończenie 4-letniego szkolenia w placówce rekomendowanej przez organizacje skupiające ekspertów zdrowia psychicznego, takie jak np. Polskie Stowarzyszenie Psychiatryczne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne czy Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczo-Behawioralnej im. prof. Zdzisława Bizonia.
Psychoterapeuta certyfikowany i w trakcie certyfikacji
Co ważne, samo rozpoczęcie szkoły terapeutycznej nie jest równoznaczne z byciem psychoterapeutą. W Narodowym Funduszu Zdrowia do samodzielnego prowadzenia procesu psychoterapii dopuszczane są osoby będące po drugim roku takiego szkolenia – w sektorze prywatnym jest podobnie. Ukończenie drugiego roku szkolenia terapeutycznego jest warunkiem dopuszczenia do świadczenia usług terapeutycznych i standardem przy prowadzonych przez ośrodki terapeutyczne rekrutacjach.
Psychoterapeuci często są psychologami, ale wcale nie muszą kończyć studiów psychologicznych, aby wziąć udział w specjalistycznym szkoleniu. Dlatego też często wśród terapeutów znajdziemy przedstawicieli różnych zawodów medycznych i kierunków z obszaru nauk społecznych, takich jak socjologia, filozofia czy pedagogika. Ich doświadczenie zawodowe jest równie cenne, a wiedza psychologiczna uzupełniana w toku kształcenia.
Podstawa to wieloletnie szkolenia i praca własna
Psychoterapeuci szkolą się w jednym z wybranych nurtów terapeutycznych. Do najpopularniejszych należą:
- nurt psychodynamiczny,
- poznawczo-behawioralny,
- humanistyczny,
- integracyjny,
- schematów,
- systemowy.
Modalności te różnią się od siebie założeniami na temat procesu terapeutycznego i technikami pracy z pacjentami. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z aktualną wiedzą naukową, nurt terapeutyczny ma drugorzędne znaczenie, a o powodzeniu procesu terapeutycznego decyduje przede wszystkim relacja z psychoterapeutą oparta na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa.
Co najważniejsze, psychoterapeuci w trakcie swojego szkolenia (w większości kursów) muszą również przejść przez własną psychoterapię lub wykonać pracę nad sobą w inny sposób np. poprzez udział w treningach inter lub intrapersonalnych.
Dzięki temu są w stanie nie tylko pracować nad własnymi trudnościami, lecz także efektywniej prowadzić procesy terapeutyczne w ramach praktyki własnej. Kluczowym standardem w tym zawodzie jest przede wszystkim poddawanie się systematycznej superwizji, czyli konsultowaniu swojej pracy ze specjalistami mającymi bardzo duże doświadczenie i kwalifikacje do weryfikowania sposobu pracy innych psychoterapeutów.
Kiedy psychoterapeuta uzyskuje certyfikat?
Choć psychoterapeuta w trakcie szkolenia może normalnie przyjmować swoich klientów, to dopiero po ukończeniu 4 lat szkolenia, zdaniu egzaminu oraz spełnieniu dodatkowych kryteriów (takich jak określona ilość godzin poświęcona na superwizję, praktyki kliniczne czy pracę własną) przyznawany jest mu certyfikat.
Kiedy zatem zgłosić się do psychoterapeuty
Kiedy rozpocząć indywidualną psychoterapię?
Odpowiedź jest bardzo prosta: kiedy pragniemy lepiej poznać siebie! W zależności od nurtu terapeutycznego możemy popracować nad własnym rozwojem, wyleczyć strukturę osobowości czy wypracować zdrowe sposoby dbania o siebie i zaspokajania swoich potrzeb. Co więcej, możemy wziąć udział jedynie w pojedynczej konsultacji psychoterapeutycznej, jak i zdecydować się na terapię krótkoterminową lub długoterminową (o tym już decyduje specjalista na podstawie wcześniej przeprowadzonych konsultacji).
Relacja terapeutyczna może wyglądać różnie
Co wtedy, gdy nie czujemy z danym specjalistą magicznego “flow”? To też jest zupełnie normalne i wcale nie świadczy o braku kompetencji terapeuty! Jesteśmy różni i mamy różne potrzeby czy preferencje – to, że jakiś specjalista nas nie przekonuje, wcale nie oznacza, że nie będzie idealnym terapeutą dla kogoś innego (i na odwrót). Dlatego tak ważne jest, aby do skutku szukać specjalisty, z którym poczujemy się bezpiecznie i z którym nawiążemy nić porozumienia. To przecież relacja z terapeutą jest głównym czynnikiem leczącym!
Psychoterapia to zasób, a nie konieczność
Psychoterapia online lub stacjonarna nie jest usługą zarezerwowaną wyłącznie dla osób, które zmagają się z poważnymi problemami osobowościowymi czy doświadczają trudności. To proces dostępny dla każdego, kto pragnie lepiej zrozumieć siebie i swoje zachowanie, chce przyjrzeć się swoim emocjom.
Psychoterapia to przede wszystkim inwestycja w siebie, w lepsze relacje ze sobą i otoczeniem. Dlatego też coraz chętniej z takich usług korzystają osoby, które po prostu chcą wesprzeć swój rozwój, zwiększyć rozumienie siebie i zatroszczyć się o swoje zdrowie psychiczne. Dbanie o higienę psychiczną niczym nie różni się od dbania o swoje zdrowie fizyczne, a sesję u psychoterapeuty możemy potraktować tak samo, jak wizytę kontrolną u lekarza dowolnej specjalności.
Psychoterapeuta to nie lekarz
Podobnie jak psycholog, psychoterapeuta również nie może wypisywać recept na leki. To domena wyłącznie psychiatrów, z którym specjaliści często współpracują i są w stałym kontakcie, w razie gdy ich pacjenci wymagają leczenia farmakologicznego.
Bardziej dostępna psychoterapia online
Jeżeli jesteście zainteresowani podjęciem psychoterapii online, zapraszamy do zapoznania się z profilami wykwalifikowanych i zweryfikowanych psychoterapeutów, u których wizytę możecie zarezerwować bezpośrednio przez naszą stronę: https://wellbee.pl/psychoterapia_online/ .
Nie jesteście pewni, którego psychoterapeutę wybrać? W takim razie zapraszamy do umówienia się na bezpłatną rozmowę z naszą Opiekun Terapii, która Was wysłucha i zasugeruje specjalistę dopasowanego do zgłaszanych trudności : https://wellbee.pl/opiekun_terapii/.
autorka: Klaudia Mamońska
Opiekunką merytoryczną tekstu jest Paulina Tartanus,
Psycholog, psychoterapeutka w trakcie 4-letniego całościowego szkolenia w Krakowskim Centrum Psychodynamicznym, rekomendowanym przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne oraz Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej. Absolwentka Wydziału Psychologii na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie zrealizowała specjalizację z psychoterapii.
sprawdź również:
- 3 mity o psychoterapii, w które kiedyś uwierzyłam.
- Rola Opiekuna Terapii w psychoterapii online.
- 10 argumentów, którymi przekonasz siebie do psychoterapii.
- Psychoterapia online w walce z depresją.
- Rozmowa z twórcami Wellbee – platformy psychoterapii online.
