Warto pamiętać, że choć przedstawiciele obydwu zawodów specjalizują się w obszarze zdrowia psychicznego, każdy z nich ma inne kompetencje i trochę inny zakres działania. Psycholog może nas wesprzeć w kryzysie i udzielić doraźnej pomocy w trudnych dla nas momentach. Terapeuta natomiast pracuje bardziej długofalowo i w trakcie tego procesu może pomóc nam lepiej zrozumieć siebie, a co za tym idzie, przyczynić się do zidentyfikowania i zmiany mechanizmów negatywnie wpływających na nasze życie.
Jakie jeszcze są różnice pomiędzy konsultacją psychologiczną u psychologa a psychoterapią prowadzoną przez psychoterapeutę?
Z tego artykułu dowiesz się:
jak wygląda ścieżka kształcenia psychologa,
jakie są kompetencje psychologa,
czym różni się konsultacja psychologiczna od psychoterapii,
kim są psychoterapeuci i jak weryfikować ich kwalifikacje,
kiedy lepiej sprawdzi się psycholog, a kiedy psychoterapeuta.
Najprościej rzecz ujmując, psycholog to osoba, która posiada tytuł magistra psychologii. W Polsce można go uzyskać poprzez ukończenie 5-letnich studiów magisterskich, najczęściej jednolitych, ale od niedawna także tych w systemie 3+2 (czyli najpierw kończymy studia licencjackie, a następnie magisterskie).
Niektóre uczelnie wyższe umożliwiają również absolwentom innych kierunków, którzy uzyskali tytuł licencjata, zdobycie tytułu magistra podczas indywidualnego, opracowanego z uwzględnieniem różnic programowych, przyspieszonego trybu nauczania. Można więc na przykład mieć licencjat z pedagogiki, a magistra z psychologii.
Absolwenci psychologii mogą zajmować się m.in. psychoedukacją, poradnictwem, mają również kwalifikacje do tego, aby udzielać pomocy psychologicznej w różnego rodzaju instytucjach związanych ze zdrowiem psychicznym. Mają różne specjalizacje oraz zainteresowania zawodowe, które rozwijają na licznych kursach i szkoleniach w interesujących ich obszarach związanych ze zdrowiem psychicznym.
Psycholog może (ale nie musi) być terapeutą, terapeuta może (ale nie musi) być psychologiem – nie możemy więc pomiędzy tymi dwoma profesjami postawić znaku równości.
Jedną z możliwych dróg rozwoju zawodowego psychologa jest ukończenie cztero- lub pięcioletniej specjalizacji, takiej jak psychologia kliniczna, seksuologia, neuropsychologia czy psychologia dzieci i młodzieży. W ramach tych specjalizacji psycholog jest zobowiązany m.in. do odbycia kilkuset godzin staży na oddziałach szpitalnych czy w specjalistycznych poradniach, w zależności od konkretnej specjalizacji.
Kursy takie zazwyczaj kończą się egzaminem. Psycholog po odbyciu takiego szkolenia ma za sobą kilkaset godzin doświadczeń praktycznych, dzięki którym jest kompleksowo przygotowany do diagnostyki i terapii zaburzeń psychicznych w obszarze swojej specjalizacji.
Ci, którzy nie decydują się na specjalizację, często kończą inne dodatkowe kursy i szkolenia, które pogłębiają ich wiedzę w interesujących ich kwestiach, przy okazji nadając dodatkowe uprawnienia.
Tym sposobem przykładowo psycholog pracujący w Ośrodku Interwencji Kryzysowej doszkala się w temacie kryzysów psychicznych i pracy z osobami doświadczającymi przemocy domowej. Psycholog pracujący w poradni dziecięcej szlifuje kompetencje potrzebne przy wspieraniu dzieci w ich trudnościach szkolnych czy społecznych.
Psycholog pracujący w hospicjum natomiast uzyskuje zwiększoną świadomość, dzięki której wie, w jaki sposób najlepiej towarzyszyć umierającym pacjentom i ich rodzinom w czasie ciężkiej choroby. Psycholog-diagnosta w wyniku wybranych przez siebie kursów i szkoleń nabywa uprawnienia do przeprowadzania testów psychologicznych i stawiania na ich podstawie diagnoz.
Psycholog sądowy może opiniować jako biegły w sprawach toczących się na sali sądowej. Psycholog po szkoleniach z zakresu seksuologii potrafi lepiej wspierać swoich pacjentów w odkrywaniu seksualności czy rozwiązywaniu związanych z nią problemów.
W urzędach pracy znajdziemy również specjalistów zajmujących się doradztwem zawodowym, a w działach HR konkretnych firm spotkamy psychologów dbających o dobre praktyki w miejscu pracy, prawidłowy przebieg procesów rekrutacyjnych i szkoleń, a także o ogólny dobrostan zatrudnionych w nim osób.
Do psychologa zajmującego się poradnictwem i doradztwem psychologicznym możemy zgłosić się zawsze, gdy odczuwamy taką potrzebę. Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu, wcale nie musimy cierpieć na określone zaburzenie czy zmagać się z poważnymi problemami, aby sięgnąć po specjalistyczną pomoc. Co więcej, taką konsultację z psychologiem można potraktować profilaktycznie – dokładnie tak samo, jak traktujemy okresowe badania krwi czy kontrolną wizytę u dentysty.
Psycholog pomoże nam w przejściu przez kryzysową sytuację lub udzieli doraźnego, krótkoterminowego wsparcia w radzeniu sobie z trudnościami dotyczącymi naszego codziennego funkcjonowania. Mogą to być zarówno problemy w pracy i stresujące zmiany życiowe, jak i ogólne pogorszenie nastroju. U niektórych psychologów posiadających odpowiednie uprawnienia zrobimy też testy i otrzymamy na ich podstawie opinię psychologiczną, która nierzadko bywa niezbędna do prowadzenia leczenia neurologicznego lub psychiatrycznego.
Co ważne i o czym powinniśmy pamiętać, to że psycholog nie posiada uprawnień do prowadzenia regularnej psychoterapii.
Do wykwalifikowanego psychoterapeuty kierujemy się:
Trzeba pamiętać, że psycholog nie może również prowadzić leczenia farmakologicznego ani wypisywać recept – tym zajmuje się wyłącznie lekarz psychiatra.
W Polsce wciąż mamy problem z odróżnieniem psychologa od psychoterapeuty. Nic w tym dziwnego – wszak osoby potrzebujące wsparcia skupione są bardziej na tym, aby znaleźć ulgę dla swojego cierpienia, niż weryfikować kompetencje specjalistów zdrowia psychicznego, do których się udają.
Choć jest to zrozumiałe i naturalne, to może prowadzić do sytuacji, w której pacjent sam nie wie, w jakim procesie bierze udział i czy osoba, do której się zgłosił, posiada odpowiednie kwalifikacje, aby mu pomóc. Dodatkowo od lat stoimy w obliczu martwych zapisów w ustawie o zawodzie psychologa oraz braku regulacji co do tego, kto ma prawo nazywać się w naszym kraju psychoterapeutą.
W wyniku tego może dochodzić do niebezpiecznych nadużyć – pamiętajmy o tym, decydując się na sięgnięcie po profesjonalną pomoc.
Pomiędzy kompetencjami psychologa i psychoterapeuty jest spora różnica. Psycholog udziela doraźnego wsparcia i wspiera w kryzysie, natomiast psychoterapeuta (oprócz udzielania wsparcia) posiada kwalifikacje do tego, aby zająć się nawracającymi trudnościami, powtarzanymi schematami zachowania i głęboką pracą z emocjami czy przekonaniami.
Psychoterapeuta pomaga rozwiązywać trudności, których źródło tkwi w pacjencie i sposobie jego myślenia czy zachowania. Tylko psychoterapeuci mogą prowadzić psychoterapię.
Jedyną drogą do uzyskania uprawnień psychoterapeuty jest ukończenie 4-letniego szkolenia w placówce rekomendowanej przez organizacje skupiające ekspertów zdrowia psychicznego, takie jak np. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne czy Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczo-Behawioralnej.
Co ważne, samo rozpoczęcie szkoły terapeutycznej nie jest równoznaczne z uzyskaniem statusu psychoterapeuty. Narodowy Fundusz Zdrowia przyjmuje, że do samodzielnego prowadzenia procesu psychoterapii dopuszczane mogą być osoby będące po drugim roku takiego szkolenia – w sektorze prywatnym jest podobnie.
Ukończenie drugiego roku szkolenia terapeutycznego jest warunkiem zezwolenia na świadczenie usług terapeutycznych i standardem przy prowadzonych przez ośrodki terapeutyczne rekrutacjach.
Psychoterapeuci często są psychologami, ale wcale nie muszą kończyć studiów psychologicznych, aby wziąć udział w specjalistycznym szkoleniu terapeutycznym. Dlatego też często wśród psychoterapeutów znajdziemy przedstawicieli różnych zawodów medycznych i kierunków z obszaru nauk społecznych, takich jak socjologia, filozofia czy pedagogika. Ich doświadczenie zawodowe jest równie cenne, a wiedza psychologiczna uzupełniana w toku kształcenia.
Psychoterapeuci szkolą się w jednym z wybranych nurtów terapeutycznych. Do najpopularniejszych należą:
Modalności te różnią się od siebie założeniami na temat procesu terapeutycznego i technikami pracy z pacjentami. Niektóre formy terapii są bardziej efektywne w przypadku określonych zaburzeń niż inne, ale nie oznacza to, że konkretny nurt nadaje się do pracy tylko z tymi zaburzeniami.
Warto pamiętać, że zgodnie z aktualną wiedzą naukową nurt terapeutyczny ma drugorzędne znaczenie, a o powodzeniu procesu terapeutycznego decyduje przede wszystkim relacja z psychoterapeutą oparta na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa.
Co wydaje się najważniejsze – w większości kursów psychoterapeuci w trakcie swojego szkolenia muszą również przejść tzw. psychoterapię własną i/lub pracować nad sobą w inny sposób, przykładowo poprzez udział w treningach inter- lub intrapersonalnych. Dzięki temu są w stanie nie tylko pochylić się nad swoimi problemami, ale przede wszystkim efektywniej prowadzić procesy terapeutyczne w ramach praktyki własnej.
Nie mniej ważnym standardem w zawodzie psychoterapeuty jest poddawanie się systematycznej superwizji. Proces ten polega na konsultowaniu swojej pracy i trudności, jakie podczas niej napotykamy, ze specjalistami mającymi dużo większe doświadczenie i kwalifikacje do weryfikowania sposobu pracy innych psychoterapeutów.
A jak to jest z certyfikacją? Choć psychoterapeuta w trakcie szkolenia może normalnie przyjmować pacjentów, to dopiero po ukończeniu czterech lat kursu oraz spełnieniu dodatkowych kryteriów, ustalanych szczegółowo przez konkretne towarzystwa, może podejść do egzaminu i na jego podstawie otrzymać certyfikat psychoterapeuty.
Wspomniane dodatkowe kryteria to m.in. pozytywna rekomendacja superwizora, odbycie określonej liczby godzin superwizji i pracy własnej, staż kliniczny.
Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta: kiedy pragniemy lepiej poznać siebie! W zależności od nurtu terapeutycznego możemy skupić się na własnym rozwoju, wyleczyć strukturę osobowości, czy wypracować zdrowe sposoby dbania o siebie i zaspokajania swoich potrzeb. Co więcej, możemy zarówno wziąć udział w pojedynczej konsultacji psychoterapeutycznej, jak i zdecydować się na terapię krótko- lub długoterminową.
Decyzja na temat zalecanej formy interwencji terapeutycznej jest zawsze wypadkową przedstawianych przez nas potrzeb i trudności oraz wiedzy i odpowiedzialności terapeuty.
Co wtedy, gdy nie czujemy z danym specjalistą magicznego “flow”? Jest to zupełnie normalne zjawisko, które wcale nie musi świadczyć o braku kompetencji terapeuty. Jesteśmy jako ludzie różni, mamy różne potrzeby i preferencje.
To, że jakiś specjalista nas nie przekonuje, wcale nie oznacza, że nie będzie idealnym terapeutą dla kogoś innego (i na odwrót). Dlatego tak ważne jest, aby do skutku szukać specjalisty, z którym poczujemy się bezpiecznie i z którym nawiążemy nić porozumienia. To przecież relacja z terapeutą jest głównym czynnikiem leczącym.
Warto pamiętać, że psychoterapia nie jest usługą zarezerwowaną wyłącznie dla osób zmagających się z poważnymi problemami osobowościowymi czy doświadczających innych życiowych trudności. To proces dostępny dla każdego, kto pragnie lepiej zrozumieć siebie i swoje zachowanie, dla każdego, kto chce przyjrzeć się swoim emocjom.
Terapia to inwestycja w siebie, w lepsze relacje ze sobą i otoczeniem. Właśnie z tego powodu coraz częściej z usług terapeutów korzystają osoby, które chcą po prostu wesprzeć swój rozwój, zwiększyć rozumienie siebie i zawczasu zatroszczyć się o swoje zdrowie psychiczne.
Wydaje się to szczególnie istotne w dobie pandemii COVID-19, w wyniku której zostaliśmy niejako zmuszeni do odnalezienia się z dnia na dzień w nowej rzeczywistości. Zamknięcie w domu, nowe wyzwania związane z życiem zawodowym, konieczność ograniczenia swoich codziennych aktywności, w tym kontaktów społecznych – to wszystko odcisnęło na naszej psychice wielkie piętno.
Pamiętajmy o tym, że dbanie o higienę psychiczną nie powinno się niczym różnić od dbania o zdrowie fizyczne – jedno i drugie jest potrzebne do naszego optymalnego funkcjonowania. Sesję u psychoterapeuty możemy zatem potraktować tak samo, jak wizytę kontrolną lekarza rodzinnego czy lekarza każdej innej specjalności.
W tym kontekście istotne jest również wskazanie różnic pomiędzy psychologiem, psychoterapeutą a psychiatrą. Należy bowiem pamiętać, że ani psycholog, ani terapeuta nie ma prawa do leczenia farmakologicznego i wypisywania recept. Leki może nam dobrać jedynie lekarz psychiatra, najczęściej na podstawie przeprowadzonego wywiadu klinicznego. Z tej perspektywy niezwykle ważna wydaje się wzajemna współpraca specjalistów zdrowia psychicznego – terapeuci powinni pozostawać w stałym kontakcie z psychiatrami, tak aby wspólnie wypracowana forma leczenia była jak najlepsza dla pacjenta i uwzględniała jego aktualne problemy i potrzeby.
Jeśli czujesz, że nadszedł w Twoim życiu ten moment, kiedy chcesz sięgnąć po profesjonalną pomoc, rozważ różne dostępne dla Ciebie opcje. Pamiętaj, że nie potrzebujesz wytłumaczenia na podjęcie takich działań – masz do tego pełne prawo.
Psycholog pomoże Ci w przypadku przejściowych trudności, związanych najczęściej z kryzysowymi sytuacjami, przez które przechodzisz. Jeśli jednak chcesz się bardziej pochylić nad swoim funkcjonowaniem, zmienić pewne niewygodne, utrudniające życie mechanizmy, dobrym wyjściem będzie skorzystanie z usług psychoterapeuty. Jego działania mogą (ale nie muszą) być uzupełnione farmakoterapią dopasowaną przez lekarza psychiatrę.
Jeżeli jesteś zainteresowany_a podjęciem psychoterapii, zapraszamy do zapoznania się z profilami wykwalifikowanych i zweryfikowanych psychoterapeutów, u których wizytę zarezerwujesz bezpośrednio przez naszą stronę.
Nie jesteś pewien_na, którego terapeutę wybrać? Zapraszamy do umówienia się na bezpłatną rozmowę z jednym z naszych Opiekunów Terapii, którzy wysłuchają i doradzą wybór konkretnego specjalisty, którego działania będą maksymalnie dopasowane do zgłaszanych przez Ciebie trudności.
Autorka: Klaudia Mamońska – edukatorka, twórczyni internetowa, popularyzatorka troski o zdrowie psychiczne.
Konsultacje merytoryczne: Paulina Tartanus – psycholożka, psychoterapeutka psychodynamiczna w trakcie szkolenia w Krakowskim Centrum Psychodynamicznym.
Wakacje mogą być trudnym czasem dla najmłodszych. Jakie sygnały powinny zaniepokoić rodziców? Czym karmi się depresja dzieci i młodzieży?
Lato to coroczna zmora dla tych, którym z własnym ciałem nie po drodze. Terror wygórowanych oczekiwań prowadzi nas do serii upokorzeń, przez które nie widzimy ciała takiego, jakim jest. Jak kultura zarządza naszymi ciałami?
W jaki sposób traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa mogą powodować psychiczne rany, które wpływają na zdrowie psychiczne również w życiu dorosłym?
„Wielka domowa apteczka psychologiczna” to odpowiedź na potrzebę wsparcia zarówno dzieci i młodzieży, jak i i ich opiekunów. Nie zastąpi wprawdzie terapii, ale z pewnością może być wsparciem i uzupełnieniem tego procesu.
Wewnętrzny sabotażysta ocenia, krytykuje i czasami wręcz “zżera od środka”. Jak sobie z nim poradzić i żyć pełnią życia?
Dobra relacja z jedzeniem nie ma nic wspólnego z jakością diety lub rodzajem spożywanych produktów. Po czym poznasz, że Twoja relacja z jedzeniem wymaga naprawy?
