Jeśli złamiemy rękę, to szukamy pomocy u ortopedy. Jeśli dławi nas kaszel i czujemy rozwijające się przeziębienie, ruszamy do internisty. Inaczej jest jednak w przypadku zdrowia psychicznego, kiedy nie do końca wiemy, z kim porozmawiać. W Internecie czeka na nas niejeden psychoterapeuta, psycholog, psychiatra. Wszyscy przygotowani są do tego, aby udzielić właściwej pomocy w kryzysie psychicznym. Kogo powinniśmy wybrać?

Choć psycholog i psychoterapeuta specjalizują się w obszarze zdrowia psychicznego, każdy z nich ma inne kompetencje i zakres działania.

Psycholog może wesprzeć w kryzysie i udzielić doraźnej pomocy w trudnych momentach.

Psychoterapeuta natomiast pracuje bardziej długofalowo i w trakcie tego procesu może pomóc lepiej zrozumieć siebie, a co za tym idzie, przyczynić się do zidentyfikowania i zmiany mechanizmów negatywnie wpływających na nasze życie. 

Jakie jeszcze są różnice pomiędzy konsultacją psychologiczną u psychologa a psychoterapią prowadzoną przez psychoterapeutę?

Z tego artykułu dowiesz się:

• jak wygląda ścieżka kształcenia psychologa,

• jakie są kompetencje psychologa,

• czym różni się konsultacja psychologiczna od psychoterapii,

• kim są psychoterapeuci i jak weryfikować ich kwalifikacje,

• kiedy lepiej sprawdzi się psycholog, a kiedy psychoterapeuta.

Kim jest psycholog?

Psycholog to osoba, która posiada tytuł magistra psychologii. W Polsce można go uzyskać poprzez ukończenie 5-letnich studiów magisterskich, najczęściej jednolitych, ale od niedawna także tych w systemie 3+2 (czyli najpierw kończymy studia licencjackie, a następnie magisterskie). 

Niektóre uczelnie wyższe umożliwiają również absolwentom innych kierunków zdobycie tytułu magistra podczas indywidualnego, opracowanego z uwzględnieniem różnic programowych, przyspieszonego trybu nauczania. Można więc na przykład mieć licencjat z pedagogiki, a magistra z psychologii.

Jakie uprawnienia po psychologii?

Absolwenci psychologii mogą zajmować się m.in.

• psychoedukacją,
• poradnictwem,
• udzielać pomocy psychologicznej w różnego rodzaju instytucjach związanych ze zdrowiem psychicznym.

Mają różne specjalizacje oraz zainteresowania zawodowe, które rozwijają na kursach i szkoleniach w interesujących ich obszarach związanych ze zdrowiem psychicznym. 

Psycholog może (ale nie musi) być psychoterapeutą. Terapeuta może (ale nie musi) być psychologiem. Nie możemy więc pomiędzy tymi dwoma profesjami postawić znaku równości.

Aktualizacja i poszerzanie wiedzy to konieczność

Jedną z możliwych dróg rozwoju zawodowego psychologa jest ukończenie cztero- lub pięcioletniej specjalizacji, takiej jak:

• psychologia kliniczna,
• seksuologia,
• neuropsychologia
• psychologia dzieci i młodzieży.

W ramach tych specjalizacji psycholog jest zobowiązany m.in. do odbycia kilkuset godzin staży na oddziałach szpitalnych czy w specjalistycznych poradniach, w zależności od konkretnej specjalizacji. 

Kursy takie zazwyczaj kończą się egzaminem. Psycholog po odbyciu szkolenia ma za sobą kilkaset godzin doświadczeń praktycznych, dzięki którym jest przygotowany do diagnostyki i terapii zaburzeń psychicznych w obszarze swojej specjalizacji.

Ci, którzy nie decydują się na specjalizację, często kończą dodatkowe kursy i szkolenia, które pogłębiają ich wiedzę oraz nadają dodatkowe uprawnienia. 

Jakie są rodzaje psychologów?

Psycholog pracujący w Ośrodku Interwencji Kryzysowej doszkala się w temacie kryzysów psychicznych i pracy z osobami doświadczającymi przemocy domowej.

Psycholog dziecięcy szlifuje kompetencje potrzebne przy wspieraniu dzieci w ich trudnościach szkolnych czy społecznych.

Psycholog pracujący w hospicjum wie, w jaki sposób najlepiej towarzyszyć umierającym pacjentom i ich rodzinom w czasie ciężkiej choroby.

Psycholog-diagnosta w wyniku wybranych przez siebie kursów i szkoleń nabywa uprawnienia do przeprowadzania testów psychologicznych i stawiania na ich podstawie diagnoz. 

Psycholog sądowy może opiniować jako biegły w sprawach toczących się na sali sądowej.

Psycholog po szkoleniach z zakresu seksuologii potrafi lepiej wspierać swoich pacjentów w odkrywaniu seksualności czy rozwiązywaniu związanych z nią problemów.

W urzędach pracy znajdziemy specjalistów, którzy zajmują się doradztwem zawodowym, a w działach HR konkretnych firm spotkamy psychologów organizacji, którzy dbają o dobre praktyki w miejscu pracy, prawidłowy przebieg procesów rekrutacyjnych i szkoleń, a także o ogólny dobrostan zatrudnionych w nim osób.

Kiedy zgłosić się do psychologa?

Do psychologa, który zajmuje się poradnictwem i doradztwem psychologicznym możemy zgłosić się zawsze, gdy odczuwamy taką potrzebę. Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu, nie musimy cierpieć na zaburzenia czy zmagać się z poważnymi problemami, aby sięgnąć po specjalistyczną pomoc.

Konsultację z psychologiem można potraktować też profilaktycznie – dokładnie tak samo, jak traktujemy okresowe badania krwi czy kontrolną wizytę u dentysty.

W czym pomaga psycholog?

Psycholog pomoże w przejściu przez kryzysową sytuację lub udzieli doraźnego, krótkoterminowego wsparcia w radzeniu sobie z trudnościami dotyczącymi codziennego funkcjonowania. Mogą to być zarówno problemy w pracy i stresujące zmiany życiowe, jak i ogólne pogorszenie nastroju.

U niektórych psychologów, którzy posiadają odpowiednie uprawnienia, zrobimy też testy i otrzymamy na ich podstawie opinię psychologiczną. Taka opinia bywa czasami niezbędna do prowadzenia leczenia neurologicznego lub psychiatrycznego.

Czego nie może psycholog?

O czym powinniśmy pamiętać, to że psycholog nie posiada uprawnień do prowadzenia regularnej psychoterapii. Tym zajmuje się psychoterapeuta.

Do wykwalifikowanego psychoterapeuty kierujemy się przykładowo:

• w przypadku problemów o głębszym podłożu, co do których mamy poczucie, że wywodzą się z przeszłości, a nie są reakcją na aktualną sytuację, w jakiej się znaleźliśmy,
• kiedy trudności trwają od długiego czasu, myśli czy zachowania powtarzają się i wracają, a my rozumiemy dlaczego,
• kiedy odczuwamy bóle, których podłoża nie można wyjaśnić w sposób medyczny,
• gdy podejrzewamy, że potrzebujemy wewnętrznych zmian, ponieważ nie do końca potrafimy określić siebie i to, kim tak naprawdę jesteśmy.

WAŻNE: psycholog nie może również prowadzić leczenia farmakologicznego ani wypisywać recept – tym zajmuje się wyłącznie lekarz psychiatra.

Psychoterapeuta i psycholog – jaka jest różnica?

W Polsce wciąż mamy problem z odróżnieniem psychologa od psychoterapeuty. Nic w tym dziwnego – osoby potrzebujące wsparcia skupione są na tym, aby znaleźć ulgę dla swojego cierpienia, a nie na weryfikowaniu kompetencji specjalistów, do których się udają. 

Choć jest to naturalne, może prowadzić do sytuacji, w której pacjent sam nie wie, w jakim procesie bierze udział i czy osoba, do której się zgłosił, posiada odpowiednie kwalifikacje, aby mu pomóc.

Dodatkowo od lat stoimy w obliczu martwych zapisów w ustawie o zawodzie psychologa oraz braku regulacji co do tego, kto ma prawo nazywać się w naszym kraju psychoterapeutą. 

W wyniku tego może dochodzić do nadużyć  – pamiętajmy o tym, decydując się na sięgnięcie po profesjonalną pomoc.

Psychoterapeuta – czym różni się od psychologa?

Między kompetencjami psychologa i psychoterapeuty jest spora różnica. Psycholog udziela doraźnego wsparcia i wspiera w kryzysie. Psychoterapeuta (oprócz udzielania wsparcia) posiada kwalifikacje do tego, aby zająć się nawracającymi trudnościami, powtarzanymi schematami zachowania i głęboką pracą z emocjami czy przekonaniami.

Psychoterapeuta pomaga rozwiązywać trudności, których źródło tkwi w pacjencie i sposobie jego myślenia czy zachowania. Tylko psychoterapeuci mogą prowadzić psychoterapię.

Jedyną drogą do uzyskania uprawnień psychoterapeuty jest ukończenie 4-letniego szkolenia w placówce rekomendowanej przez organizacje skupiające ekspertów zdrowia psychicznego, takie jak przykładowo Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne czy Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczo-Behawioralnej.

Psycholog i psychoterapeuta – dwa różne zawody

Rozpoczęcie szkoły terapeutycznej nie jest równoznaczne z uzyskaniem statusu psychoterapeuty. Narodowy Fundusz Zdrowia przyjmuje, że do samodzielnego prowadzenia procesu psychoterapii dopuszczane mogą być osoby będące po drugim roku takiego szkolenia – w sektorze prywatnym jest podobnie. 

Ukończenie drugiego roku szkolenia terapeutycznego jest warunkiem zezwolenia na świadczenie usług terapeutycznych i standardem przy prowadzonych przez ośrodki terapeutyczne rekrutacjach.

Psychoterapeuci często są psychologami, ale wcale nie muszą kończyć studiów psychologicznych, aby wziąć udział w szkoleniu terapeutycznym. Dlatego też często wśród psychoterapeutów znajdziemy przedstawicieli różnych zawodów medycznych i kierunków z obszaru nauk społecznych, takich jak socjologia, filozofia czy pedagogika.

Ich doświadczenie zawodowe jest równie cenne, a wiedza psychologiczna uzupełniana w toku kształcenia.

https://www.youtube.com/watch?v=tQ1s3Y2y6-8&t=7s

Psychoterapeuta – wieloletnie szkolenia i praca własna

Psychoterapeuci szkolą się w jednym z wybranych nurtów terapeutycznych. Do najpopularniejszych należą:

• nurt psychodynamiczny,
• nurt poznawczo-behawioralny,
• nurt humanistyczno-egzystencjalny,
• nurt systemowy,
• nurt integracyjny.

Nurty terapeutyczne różnią się od siebie założeniami na temat procesu terapeutycznego i technikami pracy z pacjentem. Niektóre formy terapii są bardziej efektywne w przypadku określonych zaburzeń niż inne, ale nie oznacza to, że konkretny nurt nadaje się do pracy tylko z tymi zaburzeniami. 

Zgodnie z aktualną wiedzą naukową nurt terapeutyczny ma drugorzędne znaczenie, a o powodzeniu procesu terapeutycznego decyduje przede wszystkim relacja z psychoterapeutą oparta na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa.

Psychoterapeuci odbywają własną terapię

Psychoterapeuci w trakcie swojego szkolenia muszą również przejść tzw. psychoterapię własną i/lub pracować nad sobą w inny sposób, przykładowo poprzez udział w treningach inter- lub intrapersonalnych. Dzięki temu są w stanie pochylić się nad swoimi problemami, a także efektywniej prowadzić procesy terapeutyczne w ramach praktyki własnej.

Ważnym standardem w zawodzie psychoterapeuty jest poddawanie się systematycznej superwizji. Proces superwizji polega na konsultowaniu swojej pracy i trudności ze specjalistami mającymi dużo większe doświadczenie i kwalifikacje do weryfikowania sposobu pracy innych psychoterapeutów. Nazywa się ich superwizorami.

Psychoterapeuta certyfikowany czy bez certyfikatu?

A jak to jest z certyfikacją? Choć psychoterapeuta w trakcie szkolenia może normalnie przyjmować pacjentów, to dopiero po ukończeniu czterech lat kursu oraz spełnieniu dodatkowych kryteriów, ustalanych szczegółowo przez konkretne towarzystwa, może podejść do egzaminu i na jego podstawie otrzymać certyfikat psychoterapeuty. 

Wspomniane dodatkowe kryteria to m.in. pozytywna rekomendacja superwizora, odbycie określonej liczby godzin superwizji i pracy własnej, staż kliniczny.

Kiedy zgłosić się do psychoterapeuty?

Odpowiedź na to pytanie jest prosta: kiedy pragniemy lepiej poznać siebie! W zależności od nurtu terapeutycznego możemy:

• skupić się na własnym rozwoju,
• wyleczyć strukturę osobowości,
• wypracować zdrowe sposoby dbania o siebie i zaspokajania swoich potrzeb.

Możemy wziąć udział w pojedynczej konsultacji psychoterapeutycznej, jak i zdecydować się na terapię krótko- lub długoterminową. 

Decyzja na temat zalecanej formy interwencji terapeutycznej jest zawsze wypadkową przedstawianych przez nas potrzeb i trudności oraz wiedzy i odpowiedzialności terapeuty.

Kluczem jest relacja z terapeutą

Co wtedy, gdy nie czujemy z danym specjalistą magicznego “flow”? Jest to zupełnie normalne zjawisko, które wcale nie musi świadczyć o braku kompetencji terapeuty. Jesteśmy jako ludzie różni, mamy różne potrzeby i preferencje. 

To, że jakiś specjalista nas nie przekonuje, wcale nie oznacza, że nie będzie idealnym terapeutą dla kogoś innego (i na odwrót). Dlatego tak ważne jest, aby do skutku szukać specjalisty, z którym poczujemy się bezpiecznie i z którym nawiążemy nić porozumienia. To przecież relacja z terapeutą jest głównym czynnikiem leczącym.

Psychoterapia jest dla każdego

Psychoterapia nie jest usługą zarezerwowaną wyłącznie dla osób zmagających się z poważnymi problemami osobowościowymi czy doświadczających innych życiowych trudności. To proces dostępny dla każdego, kto pragnie lepiej zrozumieć siebie i swoje zachowanie, dla każdego, kto chce przyjrzeć się swoim emocjom. 

Terapia to inwestycja w siebie, w lepsze relacje ze sobą i otoczeniem. Właśnie z tego powodu coraz częściej z usług psychoterapeutów korzystają osoby, które chcą wesprzeć swój rozwój, zwiększyć rozumienie siebie i profilaktycznie zadbać o swoje zdrowie psychiczne.

Wydaje się to szczególnie istotne w tych niespokojnych czasach, w których zostaliśmy zmuszeni do odnalezienia się z dnia na dzień w nowej rzeczywistości. Kryzys, nowe wyzwania związane z życiem zawodowym, niepewność jutra  – to wszystko odciska na naszej psychice wielkie piętno. 

Pamiętajmy o tym, że dbanie o higienę psychiczną nie powinno się niczym różnić od dbania o zdrowie fizyczne – jedno i drugie jest potrzebne do naszego optymalnego funkcjonowania. Sesję u psychoterapeuty możemy zatem potraktować tak samo, jak wizytę kontrolną lekarza rodzinnego czy lekarza każdej innej specjalności.

Czytaj też: CICHY SABOTAŻYSTA – JAK STRES WPŁYWA NA CODZIENNE FUNKCJONOWANIE?

Psycholog – psychoterapeuta – psychiatra

W tym kontekście istotne jest też wskazanie różnic pomiędzy psychologiem, psychoterapeutą a psychiatrą.

Ani psycholog, ani terapeuta nie ma prawa do leczenia farmakologicznego i wypisywania recept. Leki może nam dobrać jedynie lekarz psychiatra, najczęściej na podstawie przeprowadzonego wywiadu klinicznego.

Niezwykle ważna wydaje się wzajemna współpraca specjalistów zdrowia psychicznego – terapeuci powinni pozostawać w stałym kontakcie z psychiatrami, tak aby wspólnie wypracowana forma leczenia była jak najlepsza dla pacjenta i uwzględniała jego aktualne problemy i potrzeby.

Nie warto zwlekać – umów się na wizytę już dziś

Jeśli czujesz, że nadszedł w Twoim życiu moment, kiedy chcesz sięgnąć po profesjonalną pomoc, rozważ różne dostępne dla Ciebie opcje. Pamiętaj, że nie potrzebujesz wytłumaczenia na podjęcie takich działań – masz do tego pełne prawo.

Psycholog pomoże Ci w przypadku przejściowych trudności, związanych najczęściej z kryzysowymi sytuacjami, przez które przechodzisz.

Jeśli jednak chcesz się bardziej pochylić nad swoim funkcjonowaniem, zmienić niewygodne, utrudniające życie mechanizmy, dobrym wyjściem będzie skorzystanie z usług psychoterapeuty. Jego działania mogą (ale nie muszą) być uzupełnione farmakoterapią dopasowaną przez lekarza psychiatrę.