Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest w czołówce czterech najpoważniejszych chorób świata i przyczyn samobójstw. W 2022 roku w Polsce zdiagnozowano 4 miliony przypadków wystąpienia objawów fizycznych i psychicznych depresji, a na całym świecie – aż 350 milionów. Dowiedz się, jak wyglądają typowe oznaki depresji, aby móc jak najwcześniej zareagować, gdy zauważysz je u siebie lub kogoś z grona Twoich bliskich.

Czym jest depresja?

Depresja to zaburzenie zdrowia psychicznego, zaliczane do zaburzeń nastroju. Jej głównym symptomem jest przewlekły smutek i niemożność odczuwania przyjemności z żadnych aktywności. Jednak to zaledwie czubek góry lodowej cierpienia, jakie przynosi to schorzenie. Wpływa także na sen, apetyt, koncentrację i ogólną zdolność do prowadzenia satysfakcjonującego życia. Nieleczona może doprowadzić nawet do samobójstwa, dlatego tak ważna jest pomoc psychoterapeuty i kompleksowe leczenie stanów depresyjnych.

Na wystąpienie depresji mają wpływ przeróżne czynniki, których nie sposób unikać. Może być uwarunkowana zarówno środowiskowo, jak i genetycznie. Czasem pojawia się pozornie bez żadnej przyczyny, a w innych sytuacjach – po ciężkim przeżyciu, np. silnym stresie, chorobie, na skutek problemów finansowych lub śmierci kogoś bliskiego. Depresja występuje nawet trzykrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Rodzaje depresji

Istnieje wiele rodzajów tej choroby psychicznej, które różnią się między sobą przyczynami powstawania, objawami, czasem trwania, przebiegiem i sposobem leczenia. Do niektórych spośród najbardziej charakterystycznych typów należą:

• Depresja lękowa (agitowana) – jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów tego rodzaju są stany lękowe. Pacjenci doświadczają stałego napięcia i poczucia zagrożenia.
• Dystymia (depresja nerwicowa) – jest to stan obniżonego nastroju, który nie osiąga typowo wysokiego nasilenia depresji, aby móc ją jednoznacznie zdiagnozować. Jego przebieg jest przewlekły i uporczywy, a okresowo może nawet współistnieć z epizodem depresji „zwykłej”.
• Depresja dwubiegunowa – charakteryzuje się maniakalnymi epizodami euforii i drażliwości ze zwiększonym poziomem energii. Wiąże się to z przyspieszoną mową, zawyżoną samooceną, łatwym rozpraszaniem i impulsywnym zachowaniem. Przeplatane są one z epizodami depresyjnymi, które szybko (lecz na krótko) ustępują po zastosowaniu leków przeciwdepresyjnych.
• Zespół dysforyczny przedmiesiączkowy – jest to rodzaj depresji u kobiet, której objawy nasilają się około tygodnia przed menstruacją. Typowym objawom depresyjnym towarzyszą wzdęcia, przyrost masy ciała, zespoły bólowe mięśni i stawów oraz tkliwość lub obrzęk piersi.
• Depresja poporodowa – występowanie depresji poporodowej dotyczy aż 10-15% młodych matek. Pojawiają się natrętne myśli, uporczywy smutek, zmęczenie oraz lęk o zdrowie i rozwój dziecka. Na jej powstawanie wpływają zmiany hormonalne, ale też niewystarczające wsparcie, niski status społeczno-ekonomiczny czy też zaburzenia psychiczne partnera. Nie należy bagatelizować tego stanu – leczenie przeciwdepresyjne może uchronić zdrowie matki, dziecka i całej rodziny.
• Depresja sezonowa – objawy tego typu depresji pojawiają się w okresie jesienno-zimowym lub zimowo-wiosennym. Dotyczy szczególnie osób żyjących w obszarach o znacznym niedoborze światła słonecznego. Można ją leczyć z użyciem fototerapii, aktywności fizycznej (szczególnie na słońcu, o ile jest to możliwe), muzykoterapii, choreoterapii, ale też psychoterapią i lekami.
• Depresja maskowana – wyjątkowo trudna do rozpoznania depresja, która nie wiąże się z pogorszeniem nastroju. Pojawiają się za to inne dolegliwości psychiczne i/lub somatyczne. Po odpowiedniej diagnozie u lekarza psychiatry ta forma depresji często znacznie się łagodzi po zastosowaniu antydepresantów.

Fizyczne objawy depresji (objawy somatyczne)

Objawy somatyczne depresji mogą pojawiać się w połączeniu z psychicznymi bądź samodzielnie. Choć w przypadku depresji dolegliwości fizyczne są znacznie mniej charakterystyczne, nigdy nie powinny być ignorowane. Mogą świadczyć o tzw. depresji maskowanej, którą bardzo trudno rozpoznać, ponieważ sam chory może nie czuć, że dzieje się z nim coś niepokojącego. Mimo braku zaburzeń nastrojów pojawiają się somatyczne objawy depresji, które często można do niej przypisać dopiero po wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn.

Objawy fizyczne depresji obejmują:

• zmęczenie i ciągły brak energii prowadzące do zmniejszonej aktywności fizycznej,
• problemy z zasypianiem i uczucie, że sen nie daje wypoczynku,
• częste wybudzanie się przed planowaną godziną wstawania,
• pogorszony apetyt,
• spadek masy ciała,
• spowolnienie psychoruchowe, czyli m.in. tracenie wątku w trakcie rozmowy lub zastyganie podczas wykonywania czynności,
• przyśpieszenie psychoruchowe – całkowita odwrotność powyższego podpunktu, powodująca podniecenie, rozdygotanie, problemy z koncentracją i usiedzeniem w miejscu,
• złe samopoczucie, szczególnie w godzinach porannych,
• znaczne osłabienie libido,
• anhedonia, czyli utrata zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało radość,
• bóle fizyczne – bóle głowy i mięśni, które powodowane są tłumionymi emocjami,
• bóle brzucha, wzdęcia i problemy trawienne związane z zaburzonym funkcjonowaniem układu pokarmowego,
• spadek odporności, częste zachorowania i ogólne rozbicie organizmu,
• pogorszenie widzenia,
• zanik miesiączki lub rozregulowany cykl menstruacyjny.

W efekcie połączenia objawów depresji (somatycznych i psychicznych) mogą też pojawić się zmiany w wyglądzie – np. cienie pod oczami czy zaczerwienienia oczu. Zmniejszenie apetytu powoduje zwiększenie masy ciała, choć przy atypowych objawach depresyjnych można zauważyć jej przyrost. Ta dysfunkcja psychiczna często wiąże się z przykładaniem mniejszej wagi do swojego wyglądu, ubrań i makijażu.

Silna depresja – objawy fizyczne i psychiczne

Przy ciężkiej depresji mogą pojawiać się tzw. objawy psychotyczne. Osoby, które na nią cierpią, doświadczają urojeń nihilistycznych. Mają poczucie utraty kontroli nad ciałem lub nie są w stanie określić, gdzie się ono kończy i zaczyna. Mogą mieć urojenia hipochondryczne i uczucie zagrożenia życia. Wynikają one z zaburzonego postrzegania świata wyłącznie w czerni i bieli oraz przekonaniu o własnej bezwartościowości.

W przebiegu depresji ciężkiej także występują objawy fizyczne. Charakterystyczne jest tzw. osłupienie depresyjne, czyli skrajna postać spowolnienia psychoruchowego. Może dojść do niemalże całkowitego paraliżu ciała, przy którym chory nie jest w stanie się poruszać ani odpowiadać na pytania.

Atypowe zaburzenia depresyjne

Postać atypowa charakteryzuje się odwróconymi symptomami depresji. Do takich objawów należą:

• nadmierna senność – spanie po kilkanaście godzin, częste drzemki lub odwrócenie rytmu dobowego,
• zwiększony apetyt, szczególnie na słodycze i mało odżywcze jedzenie, co często wiąże się z przybywaniem na wadze,
• pogorszone samopoczucie w godzinach wieczornych,
• reaktywność nastroju – poprawa samopoczucia podczas doświadczania przyjemnych zdarzeń, co zwykle nie dotyczy typowej odmiany depresji.

Depresja – objawy psychiczne

Charakterystycznymi objawami depresji pojawiającymi się w sferze myśli i uczuć są:

• obniżenie nastroju,
• mniejsza uwaga poświęcana zainteresowaniom,
• pogorszone odczuwanie przyjemności,
• drażliwość i łatwe wpadanie w złość,
• trudności z koncentracją i utrzymaniem uwagi,
• obniżona samoocena,
• pesymistyczne wizje przyszłości,
• nieuzasadnione poczucie winy lub beznadziejności,
• myśli samobójcze.

Osoby z depresją są bardziej skłonne do nadużywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, co może jeszcze bardziej pogłębiać negatywne zmiany w zakresie funkcjonowaniu mózgu i ciała.

Nasilenia objawów fizycznych i psychicznych depresji – kiedy rozpocząć specjalistyczne leczenie?

Lekarz może zdiagnozować depresję, jeżeli powyżej opisane objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie. Pierwszym krokiem może być wizyta u internisty, który przekieruje Cię na odpowiednie leczenie. Jeśli chcesz udać się od razu do specjalisty zajmującego się zaburzeniami psychicznymi, odpowiednią osobą będzie psychiatra.

W Wellbee zrzeszamy najlepszych ekspertów z całego kraju doświadczonych w przeróżnych przypadkach leczenia depresji i innych schorzeń. Korzystając z naszego portalu, możesz umówić się na pierwszą wizytę już w ciągu 12 godzin, nawet bez wychodzenia z domu i z zachowaniem pełnej anonimowości. Naszym celem dostarczenie łatwo osiągalnej pomocy osobom, które najbardziej tego potrzebują. Jeśli podejrzewasz u siebie rozwój depresji, najlepiej działać od razu, jeszcze zanim objawy zaczną się nasilać i znacznie utrudniać funkcjonowanie.