Nie od dziś wiadomo, że ciało i umysł wzajemnie na siebie wpływają – każda z chorób, która nas dotyka, ma zatem zarówno swój psychologiczny, jak i fizyczny wymiar. Zaburzenia psychiczne łączą skomplikowane zależności z innymi problemami zdrowotnymi – mogą być czynnikiem ryzyka lub wczesnym objawem innych chorób, ale zależność ta jest dwustronna i czasem to choroby somatyczne przebiegają wraz z wtórnymi objawami natury psychicznej.
Organizm człowieka jest niezwykle skomplikowaną i splątaną maszynerią – zarówno choroby ciała, jak i zaburzenia psychiczne to wypadkowa wielu czynników, nie tylko biologicznych, ale również psychospołecznych. Każdy z tych czynników może wywołać reakcję, której wynik finalnie zaobserwujemy jako niepokojący nas objaw.
Nowoczesność zapewniła nam szybszy rozwój medycyny, zwiększyła oczekiwaną długość życia i znacznie ułatwiła dostęp do nowych technologii. Jednak tak, jak nie ma światła bez ciemności, tak zmiana zawsze niesie za sobą różnorodne konsekwencje. Trudno nie zauważyć, że postęp, z którego jesteśmy jako ludzie tak dumni, wiąże się z kosztem w postaci zmian stylu życia – a te nie pozostają przecież bez wpływu na nasze zdrowie psychiczne.
W społeczeństwach zachodnich siedzący tryb życia stał się codziennością, a jakość diety uległa znacznemu obniżeniu w porównaniu do wcześniejszych pokoleń. Dodajmy do tego brak odpowiedniej higieny snu, nadużywanie substancji psychoaktywnych czy czynniki psychospołeczne, takie jak rywalizacja w życiu zawodowym, presja, izolacja społeczna i osłabione relacje intymne z członkami rodziny.
Wynikiem tego równania jest niestety coraz częściej zakłócone funkcjonowanie organizmu – zarówno fizyczne, jak i psychiczne.
Ostatnich kilkanaście miesięcy i funkcjonowanie w rzeczywistości pandemicznej dotknęły nas w sposób, którego nikt nie mógł przewidzieć – radykalnie zmieniły się nasze codzienne nawyki i styl życia. Dystans społeczny, izolacja, stres, strach o zdrowie swoje i naszych najbliższych, dodatkowa presja, utrudniony dostęp do pomocy lekarskiej – to bardzo wiele do uniesienia dla przeciętnego człowieka.
Może i w Twoim przypadku to właśnie moment, w którym podejmujesz refleksję nad własnym zdrowiem. Być może martwisz się o to, że Twój brak apetytu, apatia, problemy ze snem, niewytłumaczalne i pojawiające się znikąd napady lęku, ciągłe zmęczenie i wrażenie, że nic Cię już nie cieszy, to coś więcej niż tylko chwilowy spadek formy.
Wiedz, że wielu_e z nas ma takie myśli.
Zazwyczaj zakładamy, że lęki, obniżenie nastroju i ogólne pogorszenie funkcjonowania są wynikiem zaburzeń psychicznych – w końcu to miałoby największy sens i wydaje się całkiem logiczne. No bo niby w jaki sposób to, co się dzieje w naszej głowie, może być rezultatem tego, przez co przechodzi ciało?
Chociaż w niektórych przypadkach objawy opisane wyżej mogą faktycznie świadczyć o problemie natury psychicznej, przed postawieniem diagnozy warto wykluczyć inne schorzenia – po prostu, aby być pewnym_ą, że to, przez co przechodzimy, nie jest skutkiem niewykrytej choroby somatycznej.
Uwierz, że czasami objawy zaburzające nasze samopoczucie psychiczne i powodujące problemy, z którymi trudno nam się zmierzyć, mogą być swego rodzaju skutkiem ubocznym choroby związanej z naszym ciałem.
Sprawdź też: | Cichy sabotażysta. Jak STRES wpływa na codziennie funkcjonowanie?
Niewłaściwe żywienie prowadzi nie tylko do otyłości i związanych z nią chorób, ale także do poważnych w skutkach niedoborów – niskie spożycie warzyw i owoców może powodować niedobory witamin i minerałów, a także niedostateczną podaż antyoksydantów i folianów o potencjale przeciwzapalnym.
Szczególnie niedobory witamin B1 i B12 odpowiadają za objawy takie jak męczliwość, senność, osłabienie, trudności w skupieniu uwagi, a w niektórych przypadkach nawet zespoły psychotyczne o charakterze urojeniowym.
Gdy praca serca jest w jakikolwiek sposób zaburzona, odbija się to natychmiast na funkcjonowaniu mózgu. Choroby krążenia to również ryzyko niedotlenienia, co może mieć swoje poważne konsekwencje psychiatryczne.
Jeżeli odczuwasz zaburzenia rytmu serca połączone z dusznościami i lękiem, warto wykonać podstawową diagnostykę kardiologiczną – EKG, Holter, echo serca, ważna jest również kontrola ciśnienia krwi. Jeżeli leczysz się na nadciśnienie, przeczytaj ulotkę stosowanych leków – niektóre środki obniżające ciśnienie mają potencjał depresjogenny.
Choroby układu sercowo-naczyniowego są dodatkowo znacząco powiązane z ryzykiem wystąpienia depresji, co może być związane również z niską aktywnością fizyczną. Ostatnie utrudnienia w korzystaniu z siłowni, a przez moment nawet w korzystaniu ze zdrowego ruchu na świeżym powietrzu, wpłynęły niestety negatywnie na zdrową pracę naszego serca.
Siedzący tryb życia wywołany w wielu przypadkach przejściem na pracę zdalną to również zwiększone ryzyko otyłości, a tym samym wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej.
Stan psychiczny i funkcjonowanie układu trawiennego są ze sobą ściśle związane. Nie powinno to być dla nikogo większym zaskoczeniem – któż z nas przed ważnym egzaminem nie odczuwał dolegliwości z tej strony? Warto wiedzieć, że istotną rolę odgrywa tu przede wszystkim wątroba – to ona odpowiada za metabolizm toksyn i utrzymywanie stanu równowagi organizmu.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby odbijają się więc na czynności układu nerwowego oraz na stanie psychicznym.
Tzw. panel wątrobowy to grupa badań pozwalających ocenić funkcjonowanie tego organu i obejmuje pomiary stężenia aminotransferazy alaninowej (ALAT), aminotransferazy asparaginianowej (ASPAT), gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP), fosfatazy alkalicznej (ALP) oraz oznaczenie stężenia bilirubiny.
Jeżeli przechodzimy przez trudny dla nas emocjonalnie czas i jesteśmy zaniepokojeni naszymi objawami, niekiedy może się to wiązać również z nadużywaniem alkoholu, co jest szczególnym wskazaniem do zaopiekowania się naszą wątrobą i sprawdzenia jej stanu.
W etiopatogenezie tej choroby kluczową rolę odgrywają nie tylko czynniki genetyczne i biologiczne, ale również psychospołeczne – przez niektórych autorów cukrzyca jest wręcz zaliczana do zaburzeń psychosomatycznych. Zaniedbana dieta, siedzący tryb życia, związane ze stresem wysokie spożycie wysokoenergetycznych przekąsek o wysokim indeksie glikemicznym – to wszystko może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu II. Może się ona objawiać m.in. zmęczeniem i apatią, wahaniami nastroju, bólami głowy, skurczami nóg, czy zaburzeniami widzenia.
Podstawowe badania w diagnostyce cukrzycy obejmują oznaczenie poziomu glukozy we krwi na czczo, wykonanie testu obciążenia glukozą, czy oznaczenie poziomu hemoglobiny glikowanej we krwi.
Czynność wydzielnicza tarczycy ma duży wpływ na stan psychiczny człowieka – jej nadczynność może objawiać się chwiejnością emocjonalną, wewnętrznym niepokojem, bezsennością, impulsywnością i porywczością, trudnościami w skupieniu uwagi, a w ciężkich przypadkach prowadzi niekiedy do wystąpienia zespołów psychotycznych.
W niedoczynności tarczycy możemy natomiast odczuwać duże zmęczenie, zmniejszony apetyt, bóle mięśni, problemy z pamięcią, czy spowolnienie psychoruchowe.
Aby ocenić czynność tarczycy, wykonuje się tzw. panel tarczycowy, który jest badaniem krwi obejmującym oznaczenia – TSH, FT4, FT3, anty-TPO, anty-TG.Badania te pozwalają wykluczyć zarówno zaburzenia w czynności wydzielniczej tarczycy, jak i związanych z tym chorób o podłożu autoimmunologicznym, jak np. Hashimoto.
Elektrolity są niezbędne do życia, regulują pracę serca i układu nerwowego, biorą udział w procesie dostarczania tlenu do tkanek, pomagają w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej. Zaburzone stężenia elektrolitów mogą prowadzić do osłabienia i zaburzeń ze strony układu nerwowego prezentujących się jako nadmierne uczucie senności i zmęczenia.
Niedostateczna podaż wapnia z pożywieniem może prowadzić do hipokalcemii. Z kolei hipokalcemia, hiperkalcemia i inne zaburzenia elektrolitowe mogą powodować objawy natury psychicznej. Aby ocenić stan gospodarki wodno-elektrolitowej wykonuje się jonogram – badanie pozwalające określić poziom elektrolitów w osoczu: sodu (Na+), potasu (K+), wapnia (CA2+), magnezu (Mg2+), jonów chlorkowych (Cl-), jonów fosforanowych.
Ludzkie ciało i psychika to naczynia połączone. Jak ogłosiło WHO: there is no health without mental health, nie ma zdrowia bez zdrowia psychicznego. Pandemia znacząco zmieniła nasze życie, całkowicie normalne jest więc wychodzenie z niej przy odczuwalnym obniżeniu nastroju, z towarzyszącymi lękami i obawami o to, co dalej.
Zmieniły się nasze nawyki żywieniowe, wzrosło spożycie żywności przetworzonej, a spadło owoców i warzyw. Należy pamiętać, że zmiany masy ciała to nie tylko ewentualne choroby związane z otyłością, ale także nasze samopoczucie i samoocena, które przekładają się również na nasz stan emocjonalny i równowagę psychiczną.
Kontrola naszego stanu zdrowia – zwłaszcza w sytuacji tak wyjątkowej jak pandemia, gdy utrudniony był dostęp do opieki lekarskiej i podstawowych badań – jest niezwykle ważnym aspektem dbania o siebie i wyrażania miłości do siebie – do ciała i do psychiki, które w tym trudnym i wymagającym czasie obarczone były wyjątkowo dużym ciężarem.
Znajdźmy na to przestrzeń, zwracając się jednocześnie ku zadbaniu o higienę naszego życia codziennego – dietę, aktywność, sen i czas dla siebie. Pamiętajmy też, że żaden powód i żaden stan psychiczny, którego doświadczamy, nie jest zbyt błahy, by zgłosić się po pomoc. Bo Ty jesteś najważniejszy_a.
Bibliografia
Anna Trojanowska
Jestem dietetyczką w specjalizacji dietetyka kliniczna, psychodietetyczką i dyplomowaną trenerką personalną.
Specjalizuję się w Jedzeniu Intuicyjnym, wolności jedzenia, oraz wsparciu psychodietetycznym osób zmagających się z zaburzoną relacją z jedzeniem i/lub ciałem lub zaburzeniami odżywiania.
W czułej obecności i czułym towarzyszeniu uczę jak jeść intuicyjnie, pracuję i tworzę treści w wagoinkluzywnym i ciałoneutralnym paradygmacie Health At Every Size. Uczę miękkości i dobroci dla siebie i ciała. Daję przestrzeń, uznanie, wysłuchanie, moment zatrzymania i spokoju by każda historia mogła wybrzmieć i zostać zaopiekowana. Dzięki pracy ze mną klienci i klientki odzyskują swoją relację z jedzeniem i ciałem – takiej jakiej chcą, zamiast tej, która narzucana jest im przez otoczenie.
Od małego kultura karmi nas przekazem, że aby móc dosiąść zaszczytu nazwania się artystą, trzeba wiele wycierpieć. Czy kreatywność rodzi się wyłącznie w bólach?
Kryzys emocjonalny to naturalna składowa życia, tak samo jak trudne emocje. Kryzysy bywają mniejsze lub większe, dotyczą straty, poczucia rezygnacji, choroby, wypadku, czy katastrofy. Jedno jest pewne – kryzys emocjonalny nieuchronnie pojawi się w życiu wielu z nas.
Prokrastynacja nie jest lenistwem i może dotyczyć wielu różnych sfer życia. Dlaczego, mimo negatywnych konsekwencji , odkładamy rzeczy na później?
“Wielka woda” to z rozmachem nakręcony serial, z wieloma ciekawymi postaciami i wątkami. Twórcom się dobrze uchwycić skomplikowaną naturę relacji.
Większość z nas jest dziś chronicznie zmęczona. Co utrudnia nam relaks i jak odpoczywać, aby rzeczywiście wypocząć?
Prawo przyciągania, manifestacje i przepowiednie – takie formy przybiera ucieczka w “spiritual bypassing”, co może wyrządzić wiele szkód.
Samomiłość, masturbacja, autoerotyzm, onanizm – wszystkie te pojęcia stosujemy zamiennie. Czy na pewno oznaczają to samo? I jak zrobić sobie dobrze?
Pracoholizm może prowadzić do poważnego spustoszenia w życiu osobistym i zawodowym. Jakie są jego przyczyny, objawy i skutki? I co ma do tego romantyzowanie przepracowania?
Wakacje mogą być trudnym czasem dla najmłodszych. Jakie sygnały powinny zaniepokoić rodziców? Czym karmi się depresja dzieci i młodzieży?
Lato to coroczna zmora dla tych, którym z własnym ciałem nie po drodze. Terror wygórowanych oczekiwań prowadzi nas do serii upokorzeń, przez które nie widzimy ciała takiego, jakim jest. Jak kultura zarządza naszymi ciałami?
W jaki sposób traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa mogą powodować psychiczne rany, które wpływają na zdrowie psychiczne również w życiu dorosłym?
„Wielka domowa apteczka psychologiczna” to odpowiedź na potrzebę wsparcia zarówno dzieci i młodzieży, jak i i ich opiekunów. Nie zastąpi wprawdzie terapii, ale z pewnością może być wsparciem i uzupełnieniem tego procesu.
Wewnętrzny sabotażysta ocenia, krytykuje i czasami wręcz “zżera od środka”. Jak sobie z nim poradzić i żyć pełnią życia?
Dobra relacja z jedzeniem nie ma nic wspólnego z jakością diety lub rodzajem spożywanych produktów. Po czym poznasz, że Twoja relacja z jedzeniem wymaga naprawy?
Autodestrukcyjne przekonania o byciu niedostosowanym i niewystarczającym towarzyszą wielu z nas. Autorzy książki „Wybrakowani, bezwartościowi, wadliwi” pokazują, jak przy pomocy technik zaczerpniętych z ACT i terapii schematów pracować z tym poczuciem wadliwości.
