Początek związku często sprawia, że czujemy motyle w brzuchu i widzimy świat przez różowe okulary. Stan zakochania można porównać do pewnego rodzaju transu, który wiąże się z doświadczeniem euforii. To, co jest za to odpowiedzialne, to między innymi wyrzut dopaminy do mózgu. W efekcie idealizujemy tych, w których się zakochujemy.
Trudności w relacji najczęściej pojawiają się w czasie, kiedy hormony szczęścia przestają mieć tak silny wpływ na postrzeganie rzeczywistości. Wtedy do głosu dochodzi nasza racjonalna część, która umożliwia poszerzenie perspektywy. W efekcie dostrzegamy też to, co się nam nie podoba w relacji z partnerem.
Może się zdarzyć, że po analizie plusów i minusów dojdziemy do wniosku, że nie jesteśmy szczęśliwi w obecnym związku. Wtedy pojawiają się pytania:
Dobrze jest zastanowić się w pierwszej kolejności, czy relacja z partnerem nie wpływa negatywnie na naszą relację z samym/samą sobą. Jeśli na skutek zachowania partnera zaczynamy wątpić w swoją wartość, to warto sprawdzić czy w relacji nie występuje przemoc psychiczna.
Przemoc psychiczna to intencjonalne działanie osoby, która chce kontrolować i podporządkować sobie zachowanie drugiego człowieka. Przemoc narusza prawa osobiste oraz powoduje ból i cierpienie.
To, co odróżnia przemoc od konfliktu, to znacząca przewaga jednej osoby nad drugą. W efekcie jedna ze stron traci zdolność do samoobrony. Przemoc emocjonalna z czasem narasta, dlatego tak trudno ją dostrzec na początku znajomości.
Pomimo faktu nasilania się problemu, osoby doświadczające przemocy często nie są w stanie podjąć decyzji o zakończeniu toksycznej relacji. Jest to związane z mechanizmami przemocy, które zniekształcają postrzeganie własnego „Ja”, odbierają siłę oraz wiarę w możliwość wyjścia z sytuacji. Polegają na tym, że sprawca w systematyczny sposób wpływa na zmianę postaw, przekonań, uczuć i potrzeb ofiary w celu podporządkowania sobie jej zachowań.
To, że pozostajemy w toksycznej relacji może być związane z efektem „psychologicznej pułapki”. Polega on na tym, że jeśli wkładamy wiele wysiłku i emocjonalnego zaangażowania w to, by poprawić jakość związku, to potem jest nam trudno z niego zrezygnować.
Gdy okazuje się, że mimo starań zachowanie partnera się nie poprawia, to obarczamy siebie winą za zaistniałą sytuację. W efekcie nie jesteśmy w stanie zakończyć tej relacji, ponieważ czujemy się za nią odpowiedzialni.
Jest to przekonanie osoby doświadczającej przemocy, że cokolwiek uczyni, to i tak nie zmieni jej trudnej sytuacji. Przekonanie to jest efektem porażek poniesionych podczas prób zatrzymania przemocy. Osoby przebywające w toksycznej relacji niejednokrotnie na początku szukają wsparcia w rodzinie czy instytucjach, aczkolwiek często wiąże się to z niemal natychmiastową reakcją sprawcy, który nasila stosowanie przemocy.
Zdarza się też, że bliscy bagatelizują problem. W efekcie osoba krzywdzona przestaje poszukiwać pomocy z obawy przed krytyką społeczną oraz pogorszeniem i tak trudnej sytuacji.
To, co utrudnia zakończenie toksycznej relacji to także powtarzający się cykl przemocy. Wyróżniono trzy fazy:
Charakteryzuje ją wzrost sytuacji konfliktowych w związku. Partner staje się drażliwy. Każda błaha sytuacja może być powodem do kłótni. W tym okresie partner staje się agresywny słownie, krytykuje, wyśmiewa lub poniża bliską osobę.
Takie zachowanie często prowadzi do prób łagodzenia konfliktu przez osobę doświadczającą przemocy, która obiecuje poprawę lub stara się „chodzić na palcach”, żeby nie prowokować partnera.
Wiąże się z wybuchem agresji. Wtedy najczęściej dochodzi do awantury, przemocy fizycznej, krzyku czy nasilenia przemocy słownej. Sytuacja ta jest najczęściej szokiem dla osoby krzywdzonej. Wiąże się z doświadczaniem silnych emocji wstydu, smutku i złości. Na tym etapie najczęściej pojawiają się interwencje służb i próby zatrzymania przemocy.
Po wyładowaniu napięcia emocjonalnego przez partnera następuje faza miesiąca miodowego.
Sprawca najczęściej ma świadomość przekroczenia granicy, dlatego zmienia swoje zachowanie o 180°. W tym okresie pojawiają się przeprosiny, obietnice zmiany, miłe gesty. Moment ten daje nadzieję na poprawę sytuacji.
Osoby doświadczające przemocy w fazie miesiąca miodowego często decydują się na wycofanie wcześniej podjętych kroków mających na celu zakończenie toksycznej relacji. Niestety po fazie miesiąca miodowego ponownie pojawia się faza narastającego napięcia.
Cykle się powtarzają. Z czasem przemoc się nasila, a okres miodowego miesiąca staje się coraz krótszy, aż w końcu zanika.
Zatrzymanie przemocy psychicznej jest bardzo trudne, jeśli nie ma się wsparcia z zewnątrz. Dlatego tak ważne jest, by przełamać tabu i mówić o tym, co dzieje się „ w czterech ścianach”. Przemoc karmi się milczeniem.
Warto w tym okresie zarówno odnowić przyjaźnie, jak i skorzystać z profesjonalnej pomocy. Podjęcie psychoterapii umożliwi wzmocnienie poczucia własnej wartości oraz odzyskanie przekonania o indywidualnej skuteczności.
Ważne, by pamiętać, że istnieją służby oraz organizacje pozarządowe powołane do tego, by przeciwdziałać przemocy tak psychicznej, jak i fizycznej. Należy podkreślić, że za przemoc odpowiedzialna jest jedynie osoba, która ją stosuje. Nigdy zaś jej ofiara.
Jeśli właśnie doświadczasz kryzysu, bezpłatną pomoc interwencyjną uzyskasz tutaj:
Karolina Redkiewicz
Jestem psycholożką i psychoterapeutką w trakcie 4-letniej szkoły psychoterapii behawioralno-poznawczej w Centrum CBT-EDU. Należę do Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej. Mam 6-letnie doświadczenie w udzielaniu pomocy psychologicznej, które zdobywałam m.in. w Ogólnopolskim Pogotowiu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia”.
Od małego kultura karmi nas przekazem, że aby móc dosiąść zaszczytu nazwania się artystą, trzeba wiele wycierpieć. Czy kreatywność rodzi się wyłącznie w bólach?
Kryzys emocjonalny to naturalna składowa życia, tak samo jak trudne emocje. Kryzysy bywają mniejsze lub większe, dotyczą straty, poczucia rezygnacji, choroby, wypadku, czy katastrofy. Jedno jest pewne – kryzys emocjonalny nieuchronnie pojawi się w życiu wielu z nas.
Prokrastynacja nie jest lenistwem i może dotyczyć wielu różnych sfer życia. Dlaczego, mimo negatywnych konsekwencji , odkładamy rzeczy na później?
“Wielka woda” to z rozmachem nakręcony serial, z wieloma ciekawymi postaciami i wątkami. Twórcom się dobrze uchwycić skomplikowaną naturę relacji.
Większość z nas jest dziś chronicznie zmęczona. Co utrudnia nam relaks i jak odpoczywać, aby rzeczywiście wypocząć?
Prawo przyciągania, manifestacje i przepowiednie – takie formy przybiera ucieczka w “spiritual bypassing”, co może wyrządzić wiele szkód.
Samomiłość, masturbacja, autoerotyzm, onanizm – wszystkie te pojęcia stosujemy zamiennie. Czy na pewno oznaczają to samo? I jak zrobić sobie dobrze?
Pracoholizm może prowadzić do poważnego spustoszenia w życiu osobistym i zawodowym. Jakie są jego przyczyny, objawy i skutki? I co ma do tego romantyzowanie przepracowania?
Wakacje mogą być trudnym czasem dla najmłodszych. Jakie sygnały powinny zaniepokoić rodziców? Czym karmi się depresja dzieci i młodzieży?
Lato to coroczna zmora dla tych, którym z własnym ciałem nie po drodze. Terror wygórowanych oczekiwań prowadzi nas do serii upokorzeń, przez które nie widzimy ciała takiego, jakim jest. Jak kultura zarządza naszymi ciałami?
W jaki sposób traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa mogą powodować psychiczne rany, które wpływają na zdrowie psychiczne również w życiu dorosłym?
„Wielka domowa apteczka psychologiczna” to odpowiedź na potrzebę wsparcia zarówno dzieci i młodzieży, jak i i ich opiekunów. Nie zastąpi wprawdzie terapii, ale z pewnością może być wsparciem i uzupełnieniem tego procesu.
Wewnętrzny sabotażysta ocenia, krytykuje i czasami wręcz “zżera od środka”. Jak sobie z nim poradzić i żyć pełnią życia?
Dobra relacja z jedzeniem nie ma nic wspólnego z jakością diety lub rodzajem spożywanych produktów. Po czym poznasz, że Twoja relacja z jedzeniem wymaga naprawy?
Autodestrukcyjne przekonania o byciu niedostosowanym i niewystarczającym towarzyszą wielu z nas. Autorzy książki „Wybrakowani, bezwartościowi, wadliwi” pokazują, jak przy pomocy technik zaczerpniętych z ACT i terapii schematów pracować z tym poczuciem wadliwości.
Zmiany są nieodłączną częścią życia i wiążą się z poniesieniem emocjonalnych kosztów. Jak na nie reagować, aby były narzędziem do rozwoju, a nie autosabotażu?
Gdy dziecko przeżywa trudne emocje, zadaniem rodzica jest się nimi zaopiekować. W jaki sposób więc wspierać dziecko w obliczu wszechobecnego tematu wojny na świecie?
Wsparcie to poduszka bezpieczeństwa i bufor pozytywnie wpływający na nasz dobrostan. Jak wygląda mądra pomoc w kryzysie psychicznym?
Emocje podczas wojny są różnorodne i takie same powinny być sposoby radzenia sobie z nimi. Sprawdź, co może być pomocne i wspierające w obecnej sytuacji.
Każdy człowiek ma prawo do podejmowania niezależnych decyzji dotyczących własnego ciała, do nawiązywania satysfakcjonujących związków i relacji seksualnych. Co więc można nazwać normalnym zachowaniem w odniesieniu do seksualności?
Często pomocy szukają pary, które spędzają ze sobą w domu zbyt dużo czasu. Bo nagle wychodzą na światło dzienne wzajemne wady. Jak przetrwać kryzys w związku?
