Żeby wyjaśnić, czym jest dysregulacja emocji, warto zacząć od samego pojęcia ich regulowania. Jest to wszystko, co robisz, aby wpłynąć na swój aktualny stan emocjonalny – aby obniżyć, nasilić lub zmienić odczuwane przez ciebie emocje. Część procesów regulowania emocji dzieje się poza naszą świadomą kontrolą.
Emocje są wszechobecne, nierozerwalnie związane z naszymi myślami i zachowaniami. To wzruszenia podczas oglądania filmu, radość i śmiech na spotkaniu z przyjaciółmi, jak i rozpierająca od środka siła złości, paraliżujący lęk przed wizytą u dentysty albo dojmujący smutek po utracie bliskiej osoby.
I choć nie zawsze je zauważamy, one są z nami cały czas.
Naturalne jest rozpraszanie się emocji, zmniejszanie ich nasilenia lub ich zmiana wraz z biegiem czasu, pod wpływem zdarzeń wewnętrznych (np. tego, co myślimy, co czujemy w ciele) albo zewnętrznych (tego, co się dzieje w naszym otoczeniu).
Niektóre czynności regulujące emocje wykonujemy automatycznie, nie skupiając na nich naszej uwagi. Pozostała część wymaga od nas świadomego wyboru i działania, co niekiedy potrafi być wyczerpujące. Szczególnie w przypadku doświadczania dysregulacji emocji.
Z dysregulacją mamy do czynienia, kiedy wpływanie na doświadczanie emocji w powyższy sposób staje się utrudnione lub wręcz niemożliwe. Do dysregulacji może dochodzić także wtedy, kiedy osoba o temperamentalnie wysokiej wrażliwości emocjonalnej doświadcza emocji intensywnie, u której emocje zalegają na dłużej niż u innych. Często taka osoba może nie umieć sobie z nimi radzić.
Możesz to sobie wyobrazić jako możliwość bycia wyprowadzonym z emocjonalnej równowagi nawet przez drobiazg, na przykład jak to, że ktoś potrącił twój kubek z kawą i w efekcie trochę wylało się na stół. Kiedy ktoś inny szybko zapomni o ulanej kawie – osoba z dysregulacją emocji jeszcze długo może to przeżywać.
Dysregulacja emocji może się kojarzyć głównie z niemożnością regulowania intensywnych stanów emocjonalnych. Niemniej jednak może przejawiać się również wtedy, gdy emocje są silnie stłumione, doprowadzając do emocjonalnego odrętwienia. Dysregulacja emocji może prowadzić do wystąpienia dwóch rodzajów dysocjacji:
a) depersonalizacji – kiedy to osoba ma wrażenie obcości własnego ciała
b) derealizacji – kiedy świat wydaje się dziwny i nierzeczywisty, jak oglądany przez szybę, jak film.
Te stany również są źródłem cierpienia i często wyzwalają potrzebę szybkiego poradzenia sobie z nim.
Dysregulacja emocji może się zatem wydawać pułapką bez wyjścia. Sama w sobie jest problemem, z którym osoba stara się sobie radzić (często najlepiej jak potrafi w danej chwili), a z drugiej strony powoduje pojawienie się dodatkowych trudności, np. zachowań impulsywnych.
Są to często szkodliwe lub wręcz niebezpieczne zachowania, które na krótką metę mogą osobie z dysregulacją emocji pomóc rozładować napięcie czyli “wyregulować się”, a w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do poważnych problemów.
Dysregulacja emocji może wpływać na życie człowieka na bardzo wielu płaszczyznach. Bez odpowiednich zdolności regulowania emocji i impulsów trudno jest budować i utrzymywać satysfakcjonujące, stabilne relacje z innymi ludźmi. Często mogą one przebiegać w sposób burzliwy, z licznymi wzlotami i upadkami, powodując pojawianie się problemów w relacjach, łącznie z ich zrywaniem.
Za tym często idzie lęk przed odrzuceniem, którego osoby z trudnościami w regulacji emocji doświadczają niejednokrotnie w różnych relacjach.
Problemy w regulowaniu emocji same w sobie mogą powodować lęk przed ich doświadczaniem. Nie mając zaufania do swoich reakcji emocjonalnych ludzie mogą podejmować próby unikania emocji, odcinania się od nich, a nawet krytykowania się za zupełnie naturalne, choć rozregulowane doświadczenie.
Unikanie emocji z powodu lęku przed dysregulacją także może skutkować zachowaniami szkodliwymi, które paradoksalnie mogą zwiększyć podatność na przeżywanie silnych emocji. Takim przykładem jest picie alkoholu, który z jednej strony ma działanie uspokajające, a z drugiej strony odhamowujące, prowadzące do eskalacji emocji.
Obserwacja i regulacja emocji to ważny składnik tworzenia obrazu siebie, swojego “Ja”. To, że łatwo porusza cię muzyka, wolisz spokojny dzień z książką niż ekstremalne biegi albo irytują cię inni kierowcy na drodze – to i wiele innych cech, to co lubisz, a czego nie, jak reagujesz (też emocjonalnie) sprawia, że kształtuje się twoja tożsamość.
Tożsamość jest stosunkowo stała, co sprawia, że jesteśmy przewidywalni dla siebie i innych. Natomiast jeśli emocje, jakich doświadczasz, są nieprzewidywalne, zmienne i poza kontrolą, to w efekcie także poczucie tożsamości może być niestabilne.
Wracając do przykładów powyżej: wcześniej lubiana muzyka może niespodziewanie zacząć irytować, jednego tygodnia ideałem weekendowego odpoczynku jest książka, a w kolejnym tygodniu uznajesz książkę za nudną i wybierasz się na bieg przez błoto i przeszkody. Chaos i ciągłe zamieszanie w tej sferze może sprawić, że w końcu sam/-a możesz nie wiedzieć jaki/-a jesteś naprawdę.
Dysregulacja emocji potrafi sprawić, że doświadczenia emocjonalne są trudne, często niemalże nie do opanowania. Powoduje problemy znacznie wykraczające poza sferę emocji i wywołuje cierpienie osób nią dotkniętych oraz ich bliskich. Osoby te próbują sobie radzić jak potrafią aby poprawić swój stan, niejednokrotnie w sposób pomocny na tu i teraz, ale pełen negatywnych konsekwencji w dłuższej perspektywie.
Bibliografia:
Linehan, M. (2010). Zaburzenie osobowości z pogranicza. Terapia poznawczo-behawioralna, Kraków: WUJ
Popiel, A., Pragłowska, E. (2008). Psychoterapia poznawczo – behawioralna, teoria i praktyka, Warszawa: Wydawnictwo PARADYGMAT
Kryteria diagnostyczne z DSM-5, desk reference (2017), Wrocław: Edra Urban & Partner
Autorka: Katarzyna Miksa – psycholożka oraz certyfikowana psychoterapeutka pracująca z osobami dorosłymi w nurcie poznawczo behawioralnym i dialektyczno behawioralnym (DBT).
Rozwój osobisty potrafi być toksyczny, jeśli wychodzi z chęci ukarania się za swoje słabości. Jeśli jednak staje się narzędziem do lepszego samopoznania, bez autoprzemocowej narracji, pojawia się szansa na pogłębienie relacji ze sobą. Tylko od czego zacząć?
Lęk nie musi dyktować Ci warunków, według których masz funkcjonować. To Ty jesteś tu szefem, a książka „Przeprogramuj swój mózg” może zostać Twoim pomocnikiem.
Po co nam te wszystkie diety i komu tak naprawdę służą? Aby uleczyć nasze relacje z ciałem i jedzeniem, musimy przede wszystkim przestać traktować je jak naszego wroga.
Czy na pewno Boże Narodzenie to dla wszystkich „najpiękniejszy czas w roku”? O trudnym okresie przedświątecznych i świątecznych zamętów porozmawialiśmy z naszymi specjalistkami.
Święta to czas, w którym możemy odczuwać zarówno spokój i radość, jak i napięcie oraz niezgodę. Warto zatem zatrzymać się na chwilę i sprawdzić, jak chcemy ten okres przeżywać.
Zabawki mogą być ciekawym urozmaiceniem życia seksualnego. Powoli do lamusa odchodzi przekonanie, że korzystanie z nich jest powodem do wstydu. Czy gadżety erotyczne pod choinkę to dobry pomysł na sprawienie radości bliskiej osobie?
