Psychodietetyka — czy klucz do diety tkwi w głowie?

Ze względu na fakt, że psychodietetyka jest dosyć nową dziedziną, to, czym zajmuje się psychodietetyk, jakie są jego kompetencje czy z jakimi problemami można się do niego zgłosić, wciąż budzi wiele wątpliwości.

Anna Trojanowska

Psychodietetyczka, dietetyczka kliniczna

Psychodietetyka jest młodą gałęzią nauki, która powstała w odpowiedzi na ogromne problemy związane ze skalą występowania otyłości na całym świecie — w ciągu ostatnich 40 lat częstotliwość jej występowania wzrosła prawie trzykrotnie, a przewidywania niestety wskazują, że trend ten będzie się nasilał jeszcze bardziej.

Niektórzy z Was na pewno mieli do czynienia ze sformułowaniem “epidemia otyłości” — to właśnie o niej możemy mówić już w przypadku 2 miliardów osób na świecie z nadwagą i 650 miliardach osób z otyłością. Dane dotyczą grupy wiekowej powyżej 18. roku życia, a raport na ten temat został przygotowany w 2016 roku przez WHO (ang. World Health Organisation, Światową Organizację Zdrowia).

Duży problem — duża potrzeba

W wielu przypadkach pomoc w zmianie nawyków żywieniowych wymaga bardziej holistycznego podejścia niż tylko napisania idealnie zbilansowanego jadłospisu. Niektórym na tej podstawie uda się z łatwością zredukować zbędne kilogramy, podczas gdy inni już po kilku dniach zrezygnują ze stosowania diety, a jeszcze inni wpadną w błędne koło, w którym okresy przybierania na wadze będą się przeplatały z okresami utraty masy ciała.

To właśnie dlatego powstał oddzielny nurt łączący wiedzę z zakresu odżywiania z jego psychologicznymi aspektami — bo tym, co stoi pomiędzy tym, co wiemy, a tym, co robimy, jest psychologia właśnie. Dziś już wiemy, że aby doprowadzić do trwałej zmiany, istotne jest nie tylko skupienie na fizycznym aspekcie diety, ale także — a może przede wszystkim — dbanie o równowagę także w innych obszarach życia i funkcjonowania pacjenta.

Dla kogo psychodietetyka?

Pomoc psychodietetyka przeznaczona jest nie tylko dla osób, które mają problem ze zrzuceniem zbędnych kilogramów, ale również dla wszystkich, którzy chcą po prostu zacząć się zdrowiej odżywiać i poszerzać w tej sferze świadomość sięgającą daleko poza wytarty frazes: „Jedz mniej i więcej się ruszaj”.

Spotkania z psychodietetykiem to idealne rozwiązanie dla ludzi mających problem z samooceną i poczuciem własnej wartości lub dla tych, którzy wielokrotnie próbowali zredukować masę ciała bez większych rezultatów.

Psychodietetyk wyjaśni nie tylko mechanizmy rządzące naszym organizmem od strony fizjologicznej, ale będzie także wspierał zmianę naszych nawyków, podnosząc kwestie związane ze zniekształconymi przekonaniami dotyczącymi jedzenia oraz tego, jak powinna wyglądać “zdrowa” i “zbilansowana” dieta. To dzięki psychodietetykowi dowiemy się więcej na temat sytuacji, w których jedzenie staje się dla nas strategią na regulację emocji czy ucieczkę od nich.

Kiedy warto skonsultować się z psychodietetykiem?

Wiele osób zastanawia się, czy spotkanie z dietetykiem to dobry pomysł i czy muszą mieć jakiś konkretny powód, aby umówić się na wizytę. Poniżej przedstawiam kilka wskazówek będących sygnałem, że konsultacja psychodietetyczna może być dobrym pomysłem:

gdy doskwiera Ci zarówno nadmierna masa ciała, jak i niedowaga;
kiedy masz problem z akceptacją własnej sylwetki — nawet gdy Twoja masa ciała z medycznego punktu widzenia jest prawidłowa;
gdy jesteś zmęczona_y stosowaniem wielu diet, z których żadna nie przyniosła trwałej zmiany, z której byłabyś_byłbyś zadowolona_y;
gdy potrzebujesz wsparcia w zmianie nawyków żywieniowych;
kiedy chcesz zmienić sposób żywienia, ale nie wiesz od czego zacząć oraz gdy czujesz, że potrzebujesz towarzystwa i wsparcia podczas tego procesu;
gdy cierpisz na zaburzenia odżywiania takie jak anoreksja, bulimia czy kompulsywne objadanie się;
kiedy próbujesz “zajadać” swoje problemy, przeżywany stres, czy pojawiające się trudne emocje.

Psychodietetyka a życie wokół jedzenia

Eksperci uważają, że to, jak wygląda nasza relacja z jedzeniem, jakie emocje i odczucia dotyczące jedzenia nam towarzyszą, jest wypadkową wielu czynników, z których najważniejsze to:

czynniki kulturowe,
czynniki ewolucyjne,
czynniki społeczne,
nasza rodzina i wychowanie,
status ekonomiczny,
nasze indywidualne przekonania dotyczące jedzenia,
czynniki psychologiczne.

Psychodietetyka a zajadanie emocji

Dla wielu osób jedzenie jest strategią na regulację emocji związanych z nudą i stresem, dla niektórych służy do radzenia sobie z lękami, a dla innych do wyrażania radości — nie istnieje jeden wzorzec zachowania angażujący obszar związany z jedzeniem.

Chociaż strategia ta może być skuteczna w perspektywie krótkoterminowej, jedzenie w celu wyregulowania trudnych emocji może w dłuższej perspektywie prowadzić do wyrzutów sumienia i poczucia winy. To z kolei wpływa na powstawanie i podtrzymywanie błędnego koła — pojawiają się bowiem kolejne emocje, z którymi trudno nam sobie poradzić, nadal nie umiemy ich wyregulować samodzielnie, więc po raz kolejny sięgamy po jedzenie.

Co więcej, jedzenie emocjonalne wiąże się ze zwiększeniem masy ciała, co może w łatwy sposób doprowadzić do pogorszenia samooceny. Dodatkowo możesz w takich sytuacjach doświadczyć bezpośrednich fizjologicznych skutków swoich działań, takich jak: podwyższony poziom cukru we krwi, wysoki poziom cholesterolu czy podwyższone ciśnienie krwi. Wszystko to może, co gorsza, napędzać spiralę emocji, z którymi wciąż będziesz mieć problem.

Istotne jest więc znalezienie źródła tych emocji oraz praca nad nimi. Dopuszczanie do głosu trudnych emocji nie jest łatwe — zwłaszcza, gdy nie zostaliśmy tego nauczeni i nie było wcześniej w naszym życiu przyzwolenia na ich wyrażanie. Również w takim przypadku pomoc psychodietetyka może okazać się ogromnym wsparciem.

Zmiana jest kompleksowa

Osobom próbującym uporządkować swoje relacje z jedzeniem spotkania z psychodietetykiem pomagają w dwojaki sposób, wpływają bowiem na:

sferę zachowań — identyfikując wzorce i zachowania żywieniowe oraz prezentując strategie na ich zmianę;
sferę poznawczą (czyli inaczej sposób myślenia) — identyfikując autodestrukcyjne wzorce myślenia, które przyczyniają się do problemów z kontrolą wagi.

Kompetencje psychodietetyka

Jako psychodietetycy pracują zazwyczaj dietetycy, psychologowie, ale także inni specjaliści z dziedziny zdrowia, którzy wyrażająją wolę, by pochylić się nad tą sferą życia człowieka nieco dokładniej — by spojrzeć na problem głębiej i szerzej.

Nurt psychodietetyczny zakłada, że kluczem do trwałej zmiany nie jest ani idealny rozkład makroskładników w diecie, ani minerały, kalorie czy cząsteczki. Najważniejsze jest, aby wypracować zmianę u podstaw relacji z jedzeniem. Będzie to więc suma naszych najskrytszych myśli i uczuć dotyczących tego, co jemy oraz jaką wagę przywiązujemy do kształtu naszego ciała (przede wszystkim — czy uzależniamy od niego naszą wartość). To w tym właśnie miejscu znajdują się ukryte drzwiczki i szufladki, ciemne kąty, na które należy rzucić światło.

Psychodietetyk dysponuje wiedzą i kompetencjami przydatnymi, aby nam w tym procesie towarzyszyć i uświadamiać to, o czym sami byśmy w kontekście tego aspektu naszego życia nigdy nie pomyśleli.

Psychodietetyka to coś więcej niż jadłospis

Pomoc psychodietetyka sięga więc o wiele dalej niż rozpisanie idealnie zbilansowanego jadłospisu. Oczywiście oceni on Twój stan odżywienia, aby mieć odpowiedni punkt wyjścia, ale ponadto na podstawie wywiadu zidentyfikuje szkodzące Ci długoterminowo strategie radzenia sobie z problemami angażujące w różnym stopniu sferę jedzenia. Dopiero na tej podstawie zaproponuje plan mający na celu ich zastąpienie i tak pożądaną przez Ciebie zmianę.

Efektów interwencji psychodietetycznej nie zobaczysz z dnia na dzień — dziedzina ta często zajmuje się nawykami, myślami i przekonaniami tak głęboko w nas zakorzenionymi, że wymagają one czasu, aby zostać zidentyfikowane, przekształcone i wyeliminowane.

Widzisz zatem, że rezultaty pracy psychodietetyka sięgają o wiele dalej niż tylko redukcja masy ciała. Ostatecznym celem jest trwała, pozytywna zmiana relacji z jedzeniem i odzyskanie przez Ciebie w tej sferze swego rodzaju wolności — tak, by móc skupić swoją uwagę na tym, co dużo ważniejsze niż kalorie i kilogramy.

Anna Trojanowska

Jestem dietetyczką w specjalizacji dietetyka kliniczna, psychodietetyczką i dyplomowaną trenerką personalną. Specjalizuję się w Jedzeniu Intuicyjnym, wolności jedzenia, oraz wsparciu psychodietetycznym osób zmagających się z zaburzoną relacją z jedzeniem i/lub ciałem lub zaburzeniami odżywiania.

W czułej obecności i czułym towarzyszeniu uczę jak jeść intuicyjnie, pracuję i tworzę treści w wagoinkluzywnym i ciałoneutralnym paradygmacie Health At Every Size. Uczę miękkości i dobroci dla siebie i ciała. Daję przestrzeń, uznanie, wysłuchanie, moment zatrzymania i spokoju by każda historia mogła wybrzmieć i zostać zaopiekowana.

Specjaliści Wellbee czekają, aby Ci pomóc

Postaw swój pierwszy krok ku zmianie!

Czytaj więcej »

10 czerwca, 2022